Czas na Prawa Kobiet w Zjednoczonej Europie

WSTĘP

Europejskie Lobby Kobiet(European Women’s Lobby – EWL) jest największą organizacją parasolową zrzeszającą stowarzyszenia kobiece w Unii Europejskiej (UE), działającą na rzecz promocji praw kobiet i równości kobiet i mężczyzn. EWL ma członkinie we wszystkich 28 krajach członkowskich EU i w 3 krajach kandydackich, a także w 19 organizacjach ogólnoeuropejskich, reprezentujących ponad 2000 organizacji. W Europie Środkowo-Wschodniej, na Bałkanach i w Krajach Bałtyckich ( EŚWBKB -skrót, którym będziemy posługiwać się w raporcie), EWL stało się pod koniec lat 1990. ważnym punktem kontaktowym dla krajowych sieci organizacji kobiecych, unijnych instytucji i platform.

W ostatniej dekadzie postęp w kwestii praw kobiet był w krajach członkowskich UE niestały i niejednolity. EWL zrobiła bilans działań na rzecz praw kobiet I równości kobiet i mężczyznw regionie i uważa, że jest to właściwy moment by wzmocnić głos organizacji kobiecych z krajów EŚWBKB przekazując ich analizy na poziom UE. Mimo, że kraje regionu różnią się zarówno w przeszłości jak i obecnie, istnieją wspólne trendy, które odnotowałyśmy w raporcie. Raport podsumowuje także lekcje wyciągnięte z doświadczeń organizacji kobiecych w całym regionie i tworzy na ich podstawie zalecenia do dalszych działań.

EWL jest poważnie zaniepokojone stanem równości kobiet i mężczyzn i praw kobiet w regionie EŚWBKB i niewielkim stopniem do jakiego architektura równości UE uwzględnia regionalne wyzwania i głosy kobiet. EWL jest aktywnie zaangażowany w poparcie dla oporu wobec wzrostowi populizmu, stawianego przez odważny i szeroki ruch kobiet w wielu krajach. W całym regionie organizacje kobiece mobilizują się w celu obrony i wzmocnienia praw kobiet.

“To kluczowy moment dla globalnego feminizmu.(…)My, kobiety czasem bezwiednie utrzymujemy patriarchat przy życiuponieważ patriarchat to nie czarno-biały system, w którym mężczyźni po prostu poddają kobiety opresji. To o wiele bardziej skomplikowane. Myślę, że powinnyśmy wrócić do podstaw. Pamiętać o solidarności. Siostrzeństwie. I rozszerzać je.”

Elif Shafak, pisarka i działaczka praw kobiet, Turcja

Wychodzimy na ulice aby podnieść świadomość społeczną odnośnie odmowy przestrzegania praw człowieka wobec kobiet, o utrzymującej się ekonomicznej i społecznej nierówności, wobec której stoją kobiety, o marginalizacji i uciszaniu kobiecych głosów. Mobilizujemy się aby wyrazić swoje oburzenie nieakceptowalne wysokim poziomem przemocy wobec kobiet. Organizujemy się jako kobiety w całej naszej różnorodności klasowej, etnicznej, migracyjnej i wiekowej.

2. CZYM JEST ZESPÓŁ DS. EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ, BAŁKANÓW I KRAJÓW BAŁTYCKICH (EŚWBKB)?

Grupa Robocza ds. EŚWBKBzostała powołana do życia po Walnym Zgromadzeniu EWL w 2014 roku aby dzielić się informacjami, identyfikować wspólne zagrożenia i tworzyć strategie działaniaw regionie EŚWBKB, a także by promować równość mężczyzn i kobiet i program praw kobiet uwzględniający kontekst regionalny. Kolejne Indeksy Równości przygotowywane przez Europejski Instytut Równości Kobiet i Mężczyzn (European Institute on Gender Equality – EIGE) pokazują, że postęp w kwestii równości kobiet i mężczyzn w regionie utknął w martwym punkcie. W związku z tym, Grupa Robocza konsekwentnie domaga się od decydentów na szczeblu krajowym i europejskim do podjęcia natychmiastowych działań i podjęcia nowych politycznych zobowiązań w regionie.

Grupa Robocza ds. EŚWBKB zidentyfikowała osiem kluczowych i priorytetowych obszarów priorities dla kobiet w regionie:

Wzmacnianie, wspieranie I zapewnienie zasobów na rzecz stworzenia silnego ruchu praw kobiet w regionie.

Odzyskanie feminizmu i równości kobiet i mężczyzn jako wartości europejskich. (Równość kobiet i mężczyzn jest jedną z podstawowych wartości Unii Europejskiej: http:// ec.europa.eu/justice/ gender-equality/)

Zapewnienie niezależności ekonomicznej kobiet, zmniejszenie dysproporcji ekonomicznych między kobietami i mężczyznami oraz pilnie zwalczanie ubóstwa wynikającego z nierówności kobiet i mężczyzn uwarunkowanej stereotypami płci i innych krzyżowych form dyskryminacji.

Zwiększenie udziału i reprezentacji kobiet w polityce oraz zwiększenie liczby feministycznych polityków u władzy

Wzmocnienie odpowiedzialnych i sprawnych mechanizmów instytucjonalnych równości kobiet i mężczyzn, których mandaty będą uwzględniać zasadę różnorodności i reagować na potrzeby wszystkich kobiet i dziewcząt.

Położenie kresu przemocy wobec kobiet oraz zapewnienie praw reprodukcyjnych i zdrowia seksualnego.

Zakończenie krzyżowej dyskryminacji kobiet z grup mniejszościowych, w tym kobiet romskich oraz migrantek i uchodźczyń.

Utrzymanie pokoju w Europie poprzez zapewnienie uczestnictwa i reprezentacji kobiet na wszystkich etapach procesu pokojowego.

3. REGIONALNY KONTEKST DZIAŁAŃ NA RZECZ PROMOCJI PRAW KOBIET I RÓWNOŚCI PŁCI

Równość kobiet i mężczyzn w czasach zimnej wojny była postrzegana jako jedna z nielicznych pozytywnych stron bloku wschodniego. W 1929 roku przepisy konstytucyjne uznały równość kobiet i mężczyzn w Związku Radzieckim. Po II wojnie światowej reżimy socjalistyczne w Europie Wschodniej sformalizowały równość kobiet i mężczyzn zapisując ją w konstytucji i przyznały kobietom równe prawa do udziału w sferze publicznej i zapewniając ochronę w prawie rodzinnym. Większość krajów bloku wschodniego zalegalizowała aborcję zanim zrobiły to kraje zachodnie i zapewniła kobietom swobodny dostęp do zdrowia reprodukcyjnego i edukacji seksualnej. Głośno mówiono o równouprawnieniu płci, choć głównie w kontekście zatrudnienia kobiet. Integracja kobiet na rynku pracy była w rzeczywistości ograniczona ze względu na ich przytłaczającą odpowiedzialność za wychowywanie dzieci i prace domowe, podczas gdy zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć było podobne do poziomów stwierdzonych w krajach OECD.

Udział kobiet w życiu politycznym był również elementem propagandy reżimów socjalistycznych, a wiele z nich wprowadziło system kwot.Tym niemniej pozycja kobiet w polityce była słaba. Paradoksalnie, silnie akcentowana retoryka autorytarnych reżimów na temat równości doprowadziła miejscami do odrzucenia feminizmu, równości kobiet i mężczyzn i kwestii praw kobiet w okresie transformacji, gdy często były przedstawiane jako przejawy martwego porządku politycznego.

Lata 90. miały ogromny wpływ na ludzi żyjących w krajach, które przeszły transformację.Udział kobiet w polityce drastycznie spadł w wielu z pierwszych wybranych parlamentów (w Rumunii z 30% do 3,3, na Węgrzech z 33% do 7%), ponieważ zniknął system kwotowy. Kobiety zapłaciły wyższą cenę za transformację. Często odczuwały presję aby porzucić pracę zawodową, gdy sytuacja ekonomiczna nie zapewniała wystarczającej ilości miejsc pracy dla wszystkich. W okresie transformacji pojawiła się retoryka, która podkreślała, że powrót kobiet do domu to przywrócenie „właściwych, tradycyjnych relacji między płciami”, które zostały „sztucznie zmienione” przez poprzednie reżimy.

W kilku krajach wprowadzono ograniczenia dotyczące aborcji i cięcia finansowe w placówkach opieki nad dziećmi. Kobiety zostały dotknięte liberalizacją rynku, reformami państwowymi i poważnymi cięciami w systemie opieki społecznej, tracąc pracę, a także świadczenia socjalne. Zgodnie z paradygmatem neoliberalnym istniejące wcześniej sieci solidarności klasowej i zawodowej rozpadły się w wielu miejscach, tworząc przestrzeń dla innego rodzaju sojuszy opartych na interesach biznesowych, przynależności politycznej lub religii.

W latach 90. powstało lub zostało przywróconych do życia wiele organizacji działających na rzecz praw kobiet, zajmujących się promocją kultury, lobbingiem i rzecznictwem praw reprodukcyjnych kobiet lub zwalczaniem przemocy. Organizowane były kampanie społeczne i akcje, zwłaszcza wokół Światowej Konferencji Kobiet w Pekinie w 1995 roku i w okresie późniejszym, wokół przystąpienia do UE. Przy ograniczonym doświadczeniu finansowym i organizacyjnym wiele działań nie przynosiło oczekiwanych skutków. W niektórych przypadkach organizacje zaczęły również pełnić funkcje za które odpowiedzialne wcześniej było państwo. Pełnienie podwójnej roli polegającej na świadczeniu usług i jednocześnie działaniach rzeczniczych jest nadal jedną z cech organizacji kobiecych w regionie.

Organizacje pozarządowe zajmująca się prawami kobiet mogły liczyć jedynie na finansowanie międzynarodowe, ponieważ w kraju nie było dostępnych funduszy lub były one ograniczone.Wraz z przystąpieniem krajów regionu ŚWEBKB do UE dotychczasowi sponsorzy uznali, że finansowanie UE będzie wystarczającą i jedyną opcją dla organizacji, które dotychczas wspierali. Tymczasem fundusze unijne były często niedostępne dla organizacji kobiecych ze względu na niemożność zapewnienia wkładu własnego i odpowiedniej infrastruktury organizacyjnej. Dlatego też, Granty EOG miały pozytywny wpływ na promowanie równości w regionie, prowadząc do odrodzenia działalności organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet i zapewniając dostępny system finansowania, który był bardziej przyjazny dla organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet niż formalne kanały finansowania UE.

Po przystąpieniu do UE kluczowe znaczenie dla organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet miało dopracowanie „mechanizmów” i monitorowanie wysiłków instytucjonalnych w zakresie równości kobiet i mężczyzn. Niestety, z powodu działań oszczędnościowych, które wprowadzono zarówno w starej, jak i w nowej UE, program na rzecz wprowadzania mechanizmów instytucjonalnych został podważony w całej UE. Cięcia dotknęły mechanizmy krajowe, a także usługi publiczne, na których polegały kobiety. Co więcej, obrońcy praw kobiet stracili możliwości oddziaływania na skutek marginalizacji praw kobiet i równości płci jako europejskiego priorytetu oraz przez wzrost znaczenia konserwatywnej populistycznej polityki i neoliberalnej ekonomii. W związku z tą sytuacją organizacje zajmujące się prawami kobiet postrzegają wzmocnienie ruchu kobiet w regionie jako kluczowe. Poniższe priorytety będą stanowić podstawę wspólnej kampanii i rzecznictwa w nadchodzących latach.

4. PRIORYTETY I ZALECENIA ZESPOŁU DS. EUROPY ŚRODKOWO WSCHODNIEJ, BAŁKANÓW I KRAJÓW BAŁTYCKICH

Wzmacnianie, wspieranie I zapewnienie zasobów na rzecz stworzenia silnego ruchu praw kobiet w regionie.

Organizacje kobiece w regionie aktywnie przyczyniają się do rozwoju swoich społeczeństw i praw kobiet. Mimo, że były pionierkami pomocy społecznej, a nawet wymyśliły nowe formy wsparcia w zakresie usług społecznych, to ich wysiłek nie został doceniony. Nie były w stanie wykorzystać swojego wkładu i często stawały się coraz bardziej marginalizowane. Ponadto finansowanie organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet gwałtownie spada lub całkowicie zanika. Ta sytuacja musi się zmienić, a Grupa Robocza ds. Regionu EŚWBKB jest zaangażowana w pracę na rzecz budowania silnego ruchu kobiet w Europie Środkowo-Wschodniej, na Bałkanach i w Krajach Bałtyckich.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Przydzielanie funduszy organizacjom pozarządowym zajmującym się prawami kobiet poprzez programy obejmujące świadczenie usług i działalność rzeczniczą, a także finansowanie małych organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet;
Wspieranie strategicznego rozwoju organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet w celu zapewnienia długoterminowego i stałego istnienia ruchu kobiecego i pozarządowych organizacji kobiecych;
Uznawanie wiedzy i doświadczenia organizacji pozarządowych zajmujących się prawami kobiet oraz aktywne poszukiwanie i integrowanie ich wkładu w różne obszary polityk.

Odzyskanie feminizmu i równości kobiet i mężczyzn jako wartości europejskich.

Grupa Robocza ds. EŚWBKB zaobserwowała, że siły konserwatywne coraz częściej atakują prawa kobiet, potępiając „gender” jako ideologię przestępczą. Międzynarodowe lobby przeciwko wyborowi (anti-choice) pozyskuje szerokie poparcie i dokooptowuje polityków, którzy publicznie potępiają równość kobiet i mężczyzn jako „ideologię zagrażającą wartościom rodzinnym”. Osoby atakujące „ideologię gender” atakują w szczególności dostęp kobiet do zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, dostęp młodych ludzi do edukacji seksualnej, a także prawa osób LGBTQI.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Promowanie równości kobiet i mężczyzn i długich tradycji feminizmu, które umożliwiły uznanie kobiet jako pełnoprawnych członków społeczeństwa. Należy opracować i wdrożyć strategię polityczną UE na rzecz równości;
Rozliczanie krajów UE z wdrożeninia standardów UE i przepisów dotyczących równości kobiet i mężczyzn poprzez coroczne monitorowanie przez Komisję Europejską wdrażania standardów UE i przepisów dotyczących równości;
Przeprowadzenie regionalnej lub europejskiej kampanii, wzorowanej na Miesiącu Historii Kobiet w celu podkreślenia wkładu działaczek na rzecz praw kobiet i feministek w historię Europy;
Podjęcie działania w celu uznania seksizmu za szczególnie niebezpieczna formę dyskryminacji;
Przydzielanie funduszy organizacjom pozarządowym zajmującym się prawami kobiet i zapewnienie oddolnym organizacjom pozarządowym zajmującym się prawami kobiet dostęp do finansowania;
Pełne wdrożenie przez UE I kraje członkowskie Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, (Konwencji Stambulskiej).

Zapewnienie niezależności ekonomicznej kobiet, zmniejszenie dysproporcji ekonomicznych między kobietami i mężczyznami oraz pilnie zwalczanie ubóstwa wynikającego z nierówności kobiet i mężczyzn uwarunkowanej stereotypami płci i innych krzyżowych form dyskryminacji.

Niedawny kryzys gospodarczy i reformy fiskalne w państwach członkowskich UE wywarły silny wpływ na sytuację kobiet. Wskaźniki zatrudnienia kobiet spadły, a tempo reintegracji na rynku pracy jest bardzo powolne. Zarobki kobiet znacznie spadły. Polityki oszczędnościowe spowodowały wprowadzenie nowe przepisów mających na celu obniżenie kosztów pracy. Cięcia wydatków na rzecz ochrony socjalnej, świadczenia emerytalne i usługi publiczne wpłynęły na życie kobiet i zwiększyły ryzyko ubóstwa. Region EŚWBKB ma największą w Europie populację zagrożoną ubóstwem z 4 państwami członkowskimi, w których ponad jedna trzecia ludności żyje na progu ubóstwa (Bułgaria 48%, Rumunia 40,4%, Łotwa 35,1% i Węgry 33,5%). Bezpieczeństwo kobiet jest nadal zagrożone przez zmniejszanie finansowania dla schronisk, poradni i telefonów zaufania dla kobiet ofiar przemocy domowej i seksualnej.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Wyznaczenie ograniczania ubóstwa (ze szczególnym uwzględnieniem ubóstwa kobiet) jako celu strategii dla UE po zakończeniu realizacji strategii Europa 2020;
Wzmocnienie środków mających na celu rozwiązanie problemu różnic w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn (gender pay gap) i zwiększenie zatrudnienia kobiet;
Ochrona kobiet w sytuacji cięć finansowymi w sferze pomocy społecznej i zapewnienie bardziej dostępnych usług socjalnych;
Wzmocnienie roli i udziału kobiet w negocjacjach zbiorowych;
Zindywidualizowanie prawa do zabezpieczeń społecznych i opodatkowania w celu wspierania niezależności ekonomicznej kobiet;
Zapewnienie znaczących zachęt finansowych dla kobiet-przedsiębiorców;
Zagwarantowanie, że raporty krajowe opracowane przez Komisję Europejską zawierają informacje o statusie społeczno-ekonomicznym kobiet;
Zagwarantowanie udziału organizacji kobiecych w konsultacjach na temat krajowych programów reform i innych instrumentów właściwych dla danego kraju przedkładanych Komisji Europejskiej.
Zwiększenie udziału i reprezentacji kobiet w polityce oraz zwiększenie liczby feministycznych polityków u władzy

Wskaźnik równości kobiet i mężczyzn opracowany przez EIGE (Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn) pokazuje, że większość krajów regionu uzyskała wyniki poniżej średniej UE pod względem reprezentacji politycznej kobiet. Kobiety stanowią od 9,5% (Węgry) do 28% (Polska) posłów w parlamentach. Na Węgrzech żadna kobieta nie ma teki ministerialnej. Niewiele krajów w regionie wprowadziło obowiązkowe instrumenty promocji kobiet w polityce. Dostęp kobiet do polityki jest ograniczony stereotypami płci i seksizmem, a także brakiem możliwości uczestnictwa kobiet w polityce. W niektórych krajach wprowadzono instrumenty promocji, takie jak obowiązkowe kwoty. W Republice Macedonii Północnej kwoty doprowadziły do wzrostu reprezentacji kobiet wzrosła z poniżej 10% w parlamencie do 30% w jednym cyklu wyborczym. Grupa Robocza ds. EŚWBKB wzywa, aby więcej kobiet-polityków i więcej polityków feministycznych zapewniło więcej praw kobiet w ustanawianych prawach i politykach.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów::

Przyjęcie obowiązkowych, tymczasowych środków specjalnych, takich jak kwoty w wyborach na wszystkich poziomach władzy;
Wsparcie dla finansowania udziału kobiet w wyborach.
We właściwych przypadkach, zmiana ustawodawstwo dotyczącego tworzenia partii politycznych i ich finansowania, która ułatwi uczestnictwo w wyborach partiom kobiet i feministycznym siłom politycznym;
Zreformowanie programów edukacyjnych, aby promować wśród młodzieży oddziaływanie stereotypów dotyczących ról kobiet i mężczyzn na niski udział kobiet w polityce;
Uznanie seksizmu podczas kampanii wyborczych jako szczególnie szkodliwej formy dyskryminacji ze względu na płeć.

Wzmocnienie odpowiedzialnych i sprawnych mechanizmów instytucjonalnych równości kobiet i mężczyzn, których mandaty będą uwzględniać zasadę różnorodności i reagować na potrzeby wszystkich kobiet i dziewcząt.

Od czasu przyjęcia Pekińskiej Platformy Działania w 1995 r. i włączenia acquis communautaire w regionie EŚWBKB, wprowadzenie mechanizmów instytucjonalnych dotyczących praw kobiet stało się kluczowym żądaniem ze strony kobiecych organizacji pozarządowych. Mechanizmy krajowe odgrywają coraz większą rolę i są coraz bardziej widoczne, ale wraz z nadejściem polityki oszczędnościowej ich finansowanie jest poważnie zagrożone. Równość kobiet i mężczyzn, wprowadzanie równości kobiet i mężczyzn do głównego nurtu polityk (gender mainstreaming) i analiza budżetu pod kątem zapewnienia równości kobiet i mężczyzn (gender budgeting) nadal nie są w pełni zrozumiane przez decydentów. Współpraca decydentów w tych kwestiach z organizacjami kobiecymi różni się w różnych krajach regionu, ale generalnie jest zbyt mała.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Pilne przywrócenie krajowych mechanizmów równości kobiet i mężczyzn w tych państwach, w których nie istnieją specjalne instytucje promujące równość płci, (które nie będą konkurowały z organizacjami kobiecymi) i zapewnienie im odpowiedniego finansowania, bez umniejszania finansowania i zasobów organizacji kobiecych; zapewnienie odpowiednich zasobów ludzkich, aby instytucje te były funkcjonalne i skuteczne;
Promowanie współpracy UE z instytucjami krajowymi działającymi na rzecz równości kobiet i mężczyzn w celu wymiany najlepszych praktyk; promowanie współpracy ze strukturami na szczeblu UE, takimi jak Departament Generalny Komisji Europejskiej ds. Sprawiedliwości i Komisarz UE ds. Równości Płci;
Wprowadzenie przejrzystych środków współpracy między krajowymi mechanizmami równości płci, a kobiecymi organizacjami pozarządowymi, uznając, że rolą organizacji społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się prawami kobiet jest krytyczna i surowa ocena działań władz.

Położenie kresu przemocy wobec kobiet oraz zapewnienie praw reprodukcyjnych i zdrowia seksualnego.

Obecna sytuacja związana ze zwalczaniem przemocy wobec kobiet jest niezgodna z zobowiązaniami w zakresie praw człowieka i standardami demokratycznymi. Jedna na trzy kobiety w UE padła ofiarą przemocy fizycznej, a ponad 6% padło ofiarą napaści na tle seksualnym. Chociaż w regionie przemoc domowa jest uważana za przestępstwo i ścigana, wiele krajów niechętnie tworzy przepisy mające na celu ochronę i bezpieczeństwo kobiet uwzględniające perspektywę praw kobiet. Nie do końca dostrzega się pilną potrzebę zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Ponadto seksualne i reprodukcyjne zdrowie i prawa (Sexual and Reproductive Human Rights – SRHR) były przedmiotem poważnych ataków niemal w każdym kraju w ciągu ostatnich pięciu lat.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Wszystkie państwa członkowskie muszą podpisać, ratyfikować i wdrożyć Konwencję Stambulską Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, bez zastrzeżeń, UE powinna ją również ratyfikować;
Zapewnienie systematycznych konsultacji z organizacjami kobiecymi i ich zrównoważonego finansowania;
Przygotowanie Strategii UE i nowej Dyrektywy w sprawie Przemocy, uznającej katalog wszystkich form przemocy mężczyzn wobec kobiet;
Katalog form przemocy wobec kobiet powinien zostać poszerzony, na szczeblu UE, o prostytucję;
Powołanie koordynatora UE do położenia kresu przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w ramach prac Komisji Europejskiej na rzecz równości, z mandatem do koordynowania wdrażania Konwencji Stambulskiej na szczeblu UE;
UE przoduje w promowaniu SRHR (Seksualne i Reprodukcyjne Zdrowie i Prawa – Sexual and Reproductive Health and Rights) na szczeblu międzynarodowym, ale musi zająć się tą kwestią także w kontekście krajowym. Kobiety w UE mają prawo do legalnej aborcji, a prawo do aborcji jest częścią unijnej agendy działań na rzecz równości;
Komisja Europejska powinna przestrzegać swojego mandatu w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji i uznać, że ograniczenie dostępu kobiet do świadczeń w zakresie zdrowia i seksualnego i reprodukcyjnego są dyskryminujące i powinny zostać zakończone;
Polityka rządu nie powinna promować postaw seksistowskich, podżegać do nienawiści ani być wyrażana w języku antycygańskim, antyimigranckim lub homofobicznym i nie powinna promować stereotypów dotyczących ról społecznych i kulturowych kobiet i mężczyzn.

Zakończenie krzyżowej dyskryminacji kobiet z grup mniejszościowych, w tym kobiet romskich oraz migrantek i uchodźczyń.

W regionie Europy Środkowo-Wschodniej, Bałkanów i Krajów Bałtyckich mieszka największa populacja Romów w Unii Europejskiej.Romskie kobiety często są narażone na krzyżową dyskryminację, ze względu na płeć, pochodzenie etniczne i ograniczony dostęp do zatrudnienia, edukacji, opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i władzy. Populacja romska boryka się z wieloma problemami społecznymi z powodu trwającego wykluczenia społecznego i ubóstwa wielopokoleniowego. W szczególności kobiety romskie są bardziej niż inne kobiety narażone na wszelkie formy przemocy wobec kobiet, zwłaszcza przemoc domową, handel ludźmi i wyzysk, a jednocześnie napotykają dodatkowe przeszkody w dostępie do ochrony. Migracja odbywa się zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz granic Europy do regionu EŚWBKB, a także z regionu. Podczas gdy kobiety i dziewczęta zgłaszają, że są celem przestępstw nienawiści w regionie EŚWBKB ze względu na ich pochodzenie migracyjne lub etniczne, migrantki z regionu EŚWBKB również spotykają się z dyskryminacją i nastrojami antyimigranckimi w innych państwach członkowskich UE. Tymczasem imigrantki, kobiety romskie, tak jak wszystkie kobiety, mają bogatą wiedzę, kompetencje i doświadczenie, którymi chcą się dzielić. Wzywamy państwa członkowskie do postrzegania migrantek i kobiet romskich jako wartościowych zasobów ludzkich i przypominania UE o jej zobowiązaniach w zakresie praw człowieka wobec Romek.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Wypełnienie zobowiązań zawartych w krajowych strategiach integracji Romów;
Zapewnienie poszanowania podstawowych praw romskim kobietom, mężczyznom i dzieciom oraz zakończenie takich polityk, jak przymusowe eksmisje, które jeszcze bardziej ich marginalizują;
Zapewnienie Romkom i kobietom i dziewczętom Wędrownym dostępu do informacji o ich prawach wynikających z obowiązujących przepisów krajowych dotyczących równości płci i przeciwdziałania dyskryminacji oraz upewnienie się, że w pełni z nich korzystają;
Wdrażanie równości w prawach obywatelskich i dostępie do usług zdrowotnych, edukacji, zatrudnienia i zakwaterowania, z poszanowaniem praw człowieka, niedyskryminacji i kompatybilności z nomadyzmem w wybranych przypadkach;
Powiązanie priorytetów integracji społecznej z przeciwdziałaniem dyskryminacji i zerową tolerancją na antycyganizm;
Zapewnienie dostępu do usług i pomocy wszystkim kobietom i dziewczętom romskim, migrantkom i uchodźcom zgodnie z zapotrzebowaniem i zgodnie z prawami człowieka;
Podpisanie Konwencji ONZ o ochronie praw wszystkich pracowników migrujących i członków ich rodzin;
Zapewnienie, aby programy integracji społecznej dla uchodźców i migrantów zawierały społeczno-kulturowy aspekt płci; zapewnienie dostępności pomocy społecznej.

Utrzymanie pokoju w Europie poprzez zapewnienie uczestnictwa i reprezentacji kobiet na wszystkich etapach procesu pokojowego.

Im bardziej eskaluje konflikt, tym bardziej rozwija się militarystyczna retoryka patriotyczna. Populiści wykorzystują sytuację, aby ożywić patriarchalne stereotypy kojarzące mężczyzn z wojownikami i obrońcami, a kobiety z macierzyństwem. Taka polityka jest niebezpieczna dla pokoju i stabilności. Grupa Robocza ds. EŚWBKB wzywa do prowadzenia odpowiedzialnej polityki prowadzącej do deeskalacji konfliktów i znaczącego udziału kobiet na wszystkich etapach procesu pokojowego.

Zalecenia dla europejskich i krajowych decydentów:

Zgodnie z rezolucją ONZ w sprawie kobiet oraz pokoju i bezpieczeństwa (UNSCR1325) rozmowy dyplomatyczne powinny obejmować kobiety-negocjatorów i kobiety służące w misjach pokojowych;

Polityka zagraniczna UE musi promować w większym stopniu pokój i współpracę regionalną oraz działać bardziej zdecydowanie na rzecz zakończenia konfliktów;

Zgodnie z rezolucją ONZ w sprawie kobiet oraz pokoju i bezpieczeństwa (UNSCR1325) rozmowy dyplomatyczne powinny obejmować kobiety-negocjatorów i kobiety służące w misjach pokojowych;
Polityka zagraniczna UE musi promować w większym stopniu pokój i współpracę regionalną oraz działać bardziej zdecydowanie na rzecz zakończenia konfliktów;

Nadawanie statusu uchodźcy i przydzielanie innych form ochrony osobom uciekającym w obliczu konfliktu;
Bezpośrednia pomoc europejska dla stref konfliktów na Bliskim Wschodzie i na Ukrainie, zwłaszcza dla obozów dla uchodźców;

uznanie przemocy wobec kobiet, zwłaszcza przemocy seksualnej, za zagrożenie dla kobiet w strefach konfliktu; uznanie przemocy seksualnej w sytuacjach konfliktowych i post konfliktowych za zbrodnię wojenną i zapewnienie ofiarom pomocy prawnej.

PODZIĘKOWANIA

Europejskie Lobby Kobiet (EWL) pragnie szczególnie podziękować wielu kompetentnym kobietom z całej Europy, które wniosły cenny wkład do tego raportu. Dziękujemy wszystkim członkinom Grupy Roboczej EWL ds. Regionu Europy Środkowo-Wschodniej, Bałkanów oraz krajów Bałtyckich (EŚWBKB), które uczestniczyły w przygotowaniu, pisaniu i redagowaniu raportu: w tym Selmie Acuner, Laurze Albu, Danieli Antonovskiej, Ilianie Balabanovej Stoychevej, Teresie Buczkowskiej, Julii Gierczak, Borbali Juhasz, Edite Kalninie, Audroné Kisieliené, Indze Koralewskiej, Riinie Kütt, Vanji Macanovic, Aleksandrze Nestorov, Violettcie Neubauer, Neli Pamukovic, Metce Roksandic, Janie Smiggels Kavkovej, Nijole Steponkute, Małgorzacie Tarasiewicz, Annie Zobninie, członkiniom tureckiej koordynacji EWL, a także wszystkim pracownicom Sekretariatu EWL, które wniosły wkład do tego raportu. Specjalne podziękowanie należy się Irinie Costache, którą przeprowadziła badania i napisała pierwszą wersję niniejszego raportu w 2015 roku, a także Laurze Sullivan za cenne uwagi redakcyjne i wkład w pisanie raportu. Dziękujemy również Jelenie Jovanovic z ERGO za włożoną w opracowanie raportu pracę.

PREZESKA EWL

Gwendoline Lefebvre

SEKRETARZ GENERALNA EWL

Joanna Maycock

KOORDYNACJA REDAKCJI I PUBLIKACJI

Joanna Maycock and Stephanie Yates

RESEARCH I OPRACOWANIE

Irina Costache

REDAKCJA

Laura Sullivan

PROJEKT GRAFICZNY

Lisa Boxus | inextenso.be

Niniejsza publikacja została sfinansowana z programu „Prawa, równość i obywatelstwo” Unii Europejskiej. Informacje zawarte w publikacji niekoniecznie odzwierciedlają stanowisko Komisji Europejskiej.