Raport EWL: W stronę Europy wolnej od przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt

Zalecenia Europejskiego Lobby Kobiet dla decydentów, mające na celu położenie ostatecznego kresu przemocy wobec kobiet i dziewcząt w Europie. (tłumaczyła Małgorzata Tarasiewicz).

Zalecenia są wynikiem analizy wdrażania Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, (Konwencji Stambulskiej) i zostały opracowane przez Obserwatorium ds. Przemocy wobec Kobiet EWL.

Spis Treści

Streszczenie

Metodologia

Wstęp

1. Konwencja Stambulska: najbardziej zaawansowany instrument walki z przemocą mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt

1.1 Stan zaawansowania procesu ratyfikacji Konwencji Stambulskiej

1.2 Kluczowe osiągnięcia w pierwszych dziesięciu latach obowiązywania Konwencji Stambulskiej

1.2.1 Wdrażanie Konwencji  

Zdecydowana większość analizowanych krajów (96%) wprowadziła ważne pozytywne zmiany w swojej polityce i ustawodawstwie związanym ze zwalczaniem przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocy domowej. 

Obejmuje to wprowadzenie specjalnych przepisów, opracowanie krajowych planów działania i strategii obejmujących różne formy przemocy, ulepszanie mechanizmów gromadzenia danych oraz wprowadzanie zmian w prawie karnym. Na przykład, 13 krajów zmieniło lub jest w trakcie zmiany  ustawodawstwa karnego dotyczącego definicji przemocy seksualnej i gwałtu, aby lepiej dostosować je do zapisów Konwencji i przyjąć  brak zgody ofiary na obcowanie płciowe jako przesłankę przestępstwa. (Dotąd przesłanką było wyłącznie zastosowanie przez sprawcę przemocy fizycznej). W niektórych krajach zmieniono również prawo karne, tak aby wprowadzić nową definicję okoliczności obciążających, skryminalizować przemoc psychiczną i/lub wprowadzić koncepcję przemocy psychicznej polegającej na umyślnych działaniach poważnie naruszających integralność psychiczną danej osoby poprzez użycie nacisków lub gróźb (coercive control), zakazać przymusowych małżeństw, okaleczania żeńskich narządów płciowych (FGM – Female Genital Mutilation), molestowania seksualnego i stalkingu.

1.2.2 Ochrona

1.2.3 Ściganie

1.2.4 Zapobieganie. Utrzymujące się przeszkody w eliminowaniu przemocy wobec kobiet i dziewcząt

2.1 Zastrzeżenia do Konwencji Stambulskiej

2.2 Obwinianie ofiary

2.3 Traktowanie przemocy jako konfliktu rodzinnego, mediacja i podwójne aresztowania

2.4 Postępowanie w sprawie opieki nad dziećmi i prawa do odwiedzin

2.5 Luki w zbieraniu danych

3. Właściwe reagowanie na różne formy dyskryminacji kobiet i dziewcząt

3.1 Seksizm jako zasadnicza przyczyna przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt

3.2 Przekrojowe podejście do przemocy wobec kobiet i dziewcząt

3.2.1 Kobiety niepełnosprawne

Niepełnosprawne kobiety i dziewczęta są dużo bardziej narażone na przemoc niż kobiety i dziewczęta bez niepełnosprawności, w tym szczególnie na nadużycia seksualne i reprodukcyjne, takie jak przymusowa sterylizacja. 

Obecnie wszystkie państwa członkowskie UE ratyfikowały Konwencję ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych (Convention on the Rights of Persons with Disabilities). UE przystąpiła do Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych w grudniu 2010 r., co czyni Konwencję pierwszym traktatem dotyczącym praw człowieka, który został ratyfikowany przez organ regionalny taki jak UE. Konwencja uznaje, że kobiety niepełnosprawne podlegają wielu, nakładającym się na siebie formom dyskryminacji (Artykuł 6). Uznaje, że kobiety i dziewczęta są bardziej narażone na przemoc i wymaga odpowiednich środków, aby zapobiegać wszelkim formom przemocy, które wynikają ze stereotypowego pojmowania społeczno-kulturowych ról płciowych i niepełnosprawności, w zakresie udzielania poszkodowanym pomocy, ochrony i wsparcia (Artykuł 16). W 2015 roku Komitet UN CRPD w uwagach końcowych do raportu UE z realizacji Konwencji o Prawach Osób Niepełnosprawnych, wezwał UE do przystąpienia do Konwencji Stambulskiej w celu ochrony niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt przed przemocą. 

Konwencja Stambulska stwierdza, że niektóre grupy kobiet, takie jak niepełnosprawne kobiety i dziewczęta, są często szczególnie narażone na przemoc i wzywa do ochrony przed dyskryminacją i podjęcia pozytywnych działań w celu zaspokojenia ich potrzeb. Ponadto Konwencja sugeruje zbieranie danych zdezagregowanych pod kątem takich czynników jak niepełnosprawność. Artykuł 39 Konwencji o przymusowej sterylizacji stanowi, że wykonywanie zabiegu operacyjnego, który pozbawia kobietę zdolności do naturalnej prokreacji, bez jej uprzedniej i świadomej zgody, stanowi przestępstwo. 

Aby uwzględnić szczególnie trudną sytuację kobiet niepełnosprawnych stojących w obliczu przemocy, organizacje kobiece uczestniczące w procesie monitorowania realizacji Konwencji Stambulskiej przez GREVIO (grupa ekspertów Rady Europy pod nazwą GREVIO od ang. Group of Experts on Action against Violence against Women and Domestic Violence) wezwały do: poprawy sposobu gromadzenia zdezagregowanych danych i badań na temat doświadczeń kobiet niepełnosprawnych w zakresie przemocy i dostępu do ochrony, wsparcia i sprawiedliwości; opracowania większej ilości kampanii uświadamiających i działań prewencyjnych, które obejmują kobiety niepełnosprawne i/lub są do nich skierowane; zapewnienia dostępności usług, w tym schronisk, które uwzględniają szczególne potrzeby kobiet niepełnosprawnych; zapewnienia łatwo dostępnych informacji o prawach kobiet i sposobach zgłaszania przestępstw dla kobiet z niepełnosprawnością psychospołeczną, a także niepełnosprawnym intelektualnie lub sensorycznie; przeszkolenia pracowników wymiaru sprawiedliwości i policji, aby pomagali kobietom z niepełnosprawnością sensoryczną lub intelektualną, które padły ofiarami przemocy, lub aby zapewnili im inne niż werbalne instrumenty komunikacji. 

3.2.2 Migrujące kobiety i dziewczęta, nie posiadające statusu prawnego migrantki i kobiety będące w trakcie ucieczki do Europy lub osiedlające się w Europie

4. W oczekiwaniu na prawo UE, które położy kres wszelkim formom przemocy wobec kobiet

4.1 Przestrzeń internetowa jako środek ułatwiający przemoc wobec kobiet i dziewcząt

4.2 Prostytucja jako forma przemocy wobec kobiet

4.3 Przemoc instytucjonalna, w tym przemoc związana z położnictwem i zdrowiem reprodukcyjnym

5.  Zalecenia EWL na rzecz Europy wolnej od męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt

Odpowiedzialność za nadzór nad podpisaniem/ratyfikowaniem i wdrożeniem Konwencji Stambulskiej spoczywa przede wszystkim na instytucjach UE i jej państwach członkowskich, które powinny się zająć trwającą nieustannie przemocą mężczyzn wobec kobiet i promować społeczeństwo bezprzemocowe i bezpieczne dla wszystkich kobiet i dziewcząt. W tym rozdziale przedstawione zostały zalecenia EWL. 

Mimo iż poniższe rekomendacje są skierowane przede wszystkim do UE, jej państw członkowskich, a także państw będących stronami Konwencji Stambulskiej w całej Europie, EWL zachęca również odpowiednie organy, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, edukatorów i działaczy do korzystania z tych zaleceń dla własnych potrzeb w zakresie rzecznictwa.

5.1 Zalecenia dla Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej

5.2 Zalecenia dla krajów europejskich, w tym państw członkowskich UE

Streszczenie

W 2021 r. Europejskie Lobby Kobiet (European Women’s Lobby – EWL) uczciło 10. rocznicę przyjęcia Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, Konwencji Stambulskiej: pierwszego prawnie wiążącego i jak dotąd najbardziej wszechstronnego traktatu w Europie, który przewiduje całościowe podejście do walki z przemocą wobec kobiet i dziewcząt. Od czasu powstania Konwencji EWL i jego organizacje członkowskie aktywnie upowszechniają wiedzę na temat Konwencji, opowiadając się za jej ratyfikacją i monitorując jej wdrażanie na szczeblu krajowym i unijnym.

EWL z okazji 10. rocznicy Konwencji Stambulskiej ma przyjemność  zaprezentować poniższy raport, który opiera się na danych zebranych przez Obserwatorium EWL ds. Przemocy wobec Kobiet, w którego skład wchodzą organizacje praw kobiet z całej Europy działające na rzecz wyeliminowania męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Opracowany w latach 2019–2020 raport podsumowuje wdrażanie Konwencji Stambulskiej w krajach, które ją ratyfikowały, ocenia informacje zebrane przez organizacje członkowskie EWL w 31 państwach będących stronami Konwencji oraz przez dwie ogólnoeuropejskie organizacje. Raport identyfikuje formy przemocy wobec kobiety i dziewczęta, do których Konwencja może i powinna być stosowana.

W niniejszym raporcie odnotowano znaczące osiągnięcia, które miały miejsce w ciągu zaledwie dziesięciu lat oraz kluczowe wydarzenia będące kamieniami milowymi na drodze do wyeliminowania przemocy wobec kobiet i dziewcząt w całej Europie. Opisuje on również głęboko zakorzenione problemy strukturalne stojące na przeszkodzie eliminacji przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Jest on wezwaniem do państw-stron i pozostałych, nie będących państwami stron Konwencji, w szczególności tych w Unii Europejskiej (UE), do podjęcia niezwłocznych działań na rzecz jej pełnej ratyfikacji i wdrożenia poprzez przełożenie postanowień Konwencji na konkretne działania. Służy również jako zaproszenie dla właściwych władz, organizacji społeczeństwa obywatelskiego, edukatorów i działaczy do wykorzystania wyników tego raportu dla własnego rzecznictwa.

Raport jest podzielony na cztery części, w których prezentuje obecny stan rzeczy i kroki niezbędne do wyeliminowania męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Pierwsza część zawiera ocenę stanu prac nad Konwencją Stambulską, ze szczególnym uwzględnieniem pozytywnych zmian w krajach europejskich, które ratyfikowały Konwencję. Druga zgłębia potrzebę przyjęcia podejścia uwzględniającego problematykę płci w celu skutecznego wdrażania polityk promujących równość kobiet i mężczyzn. Trzecia koncentruje się na wykorzystaniu pełnego potencjału Konwencji Stambulskiej poprzez przyjęcie ram przekrojowych, w szczególności dotyczących sytuacji kobiet niepełnosprawnych oraz imigrantek lub kobiet i dziewcząt nie posiadających statusu prawnego. W czwartej części EWL wzywa do opracowania kompleksowych ram prawnych i politycznych, które odniosą się do wszystkich spektrum przemocy wobec kobiet i dziewcząt na poziomie krajowym i unijnym, w tym przemocy w przestrzeni internetowej, prostytucji oraz przemocy w instytucjach związanych z położnictwem i przemocy reprodukcyjnej. Na podstawie tych różnych aspektów przemocy EWL przedstawia następnie swoje zalecenia.

Kwintesencją zaleceń EWL są dwa kluczowe apele do UE i jej państw członkowskich o całościowe zajęcie się ciągłą przemocą mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt oraz o systematyczne zwalczanie jej podstawowych przyczyn:

• Natychmiastowe podpisanie/ratyfikację Konwencji Stambulskiej i zapewnienie jej pełnego wdrożenia bez żadnych zastrzeżeń.
• Przyjęcie kompleksowych ram prawnych i politycznych dotyczących zapobiegania i zwalczania wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt na szczeblu krajowym i UE, w tym wykorzystywania seksualnego i przemocy w internecie.

Metodologia

Dla potrzeb niniejszego raportu wykorzystano połączenie analizy już dostępnych danych i informacji (desk research) oraz pogłębionego kwestionariusza. Kraje analizowane w niniejszym raporcie, zarówno państwa członkowskie UE, jak i państwa spoza UE, które podpisały i/lub ratyfikowały Konwencję Stambulską, to wyłącznie te kraje w których Obserwatorium EWL posiada ekspertki krajowe.  W związku z tym nie wszyscy członkowie Rady Europy, którzy są państwami stronami Konwencji Stambulskiej, zostali ocenieni w niniejszym raporcie. Analizę i rekomendacje opracowała i koordynowała Valentina Andrasek, ekspertka Obserwatorium EWL z Chorwacji.

Niniejsze badanie dostępnych danych i informacji opiera się głównie na raportach przyjętych przez Grupę Ekspertów ds. Przeciwdziałania Przemocy Wobec Kobiet i Przemocy Domowej (GREVIO) w ramach jej pierwszej obowiązkowej procedury monitorowania. Biorąc pod uwagę, że proces monitoringu wciąż trwa, nie wszystkie kraje, które ratyfikowały Konwencję, zostały ocenione. W związku z tym w badaniu tym uwzględniono 13 krajów europejskich, które spełniły dwa następujące kryteria:

• Raporty GREVIO zostały przyjęte do 2019 r. (włącznie),
• Przyjęte raporty GREVIO pochodziły z kraju, w którym EWL posiada eksperta.

Badania desk research obejmowały:

• Analizę wkładu organizacji kobiecych powiązanych z EWL w pierwszą procedurę monitorowania GREVIO, w tym 10 państw członkowskich UE i 2 krajów spoza UE (Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Włoch, Malty, Holandii, Portugalii, Serbii, Hiszpanii i Turcji).
• analizę sprawozdań GREVIO z 8 państw członkowskich UE i 2 krajów spoza UE (Austrii, Danii, Finlandii, Francji, Włoch, Holandii, Portugalii, Serbii, Szwecji i Turcji) oraz pierwszego sprawozdania z działalności GREVIO, które obejmuje pierwsze cztery lat jej mandatu.
  • inne raporty i artykuły związane z tematami analizy, w tym te opracowane przez EWL i jej członków na poziomie krajowym i europejskim.
    

    Kraje europejskie ocenione dla potrzeb desk research
    Austria	Belgia	Dania	Finlandia	Francja
    Włochy	Malta	Holandia	Portugalia	Serbia
    Hiszpania	Szwecja	Turcja
    Razem: 13 krajów (11 krajów członkowskich UE i 2 kraje spoza UE)

    • kraje członkowskie UE zostały oznaczone na niebiesko

    Ponadto, pogłębiony kwestionariusz został wysłany do ekspertów Obserwatorium EWL w 2019 roku.  Kwestionariusz został opracowany w oparciu o postanowienia Konwencji Stambulskiej, w taki sposób aby zbadać  kwestie zidentyfikowane przez ekspertów  Obserwatorium EWL. Zebrane informacje obejmują kraje, w których mają siedzibę krajowi eksperci, w tym:

    • Łącznie 31 krajów, z czego 23 kraje ratyfikowały Konwencję,
    • 2 ogólnoeuropejskie organizacje członkowskie.

    Kraje europejskie oceniane w ramach ankiety
    Austria	Belgia	Bułgaria*	Chorwacja		Cypr	Republika Czeska*
    Dania	Finlandia	Francja	Grecja		Węgry*	Islandia
    Irlandia	Włochy	Łotwa*	Litwa*		Luxembourg	Malta
    Holandia	Polska	Portugalia	Republika Północnej Macedonii		Rumunia	Serbia
    Słowacja*	Słowenia	Hiszpania	Szwecja		Turcja	Ukraina*
    Wielka Brytania*
    Łącznie: 31 krajów (25 krajów członkowskich UE i 6 krajów nie będących członkami UE)
    Lista ogólnoeuropejskich organizacji członkowskich uczestniczących w badaniu
    European Network of Migrant Women				European Disability Forum

• kraje członkowskie UE zostały oznaczone na niebiesko

*Gwiazdka oznacza osiem analizowanych krajów, które podpisały, ale jeszcze nie ratyfikowały Konwencji Stambulskiej

Wstęp

Przemoc mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt jest podstawowym pogwałceniem praw człowieka, formą dyskryminacji kobiet i dziewcząt oraz ogromną przeszkodą w osiągnięciu równości kobiet i mężczyzn.Przemoc mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt stanowi długotrwały problem systemowy w Europie, który nie zna granic geograficznych. W regionie nie ma ani jednego kraju, w którym kobiety i dziewczęta byłyby wolne od męskiej przemocy, a w życiu żadnej kobiety lub dziewczynki nie ma obszaru, w którym nie byłaby narażona na akty przemocy: począwszy od prywatnej sfery w domu, do sfery publicznej, w tym miejsca pracy i przestrzeni online.Wszystkie formy męskiej przemocy stanowią kontinuum; począwszy od przemocy, której celem jest uciszenie kobiet i zmuszenie ich do zajmowania podrzędnej pozycji w porównaniu z mężczyznami: poprzez najbardziej oczywiste naruszenia praw człowieka, takie jak kobietobójstwo, po inne  mniej brutalne formy nadużyć i kontroli nad życiem kobiet, ich ciała i seksualności.

Przemoc mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt jest historyczną i strukturalną przyczyną i konsekwencją istnienia społeczeństw patriarchalnych i opiera się na stereotypach płci, tak jak wspomina o tym Konwencja Stambulska, przypisywanych kobietom i mężczyznom w społeczeństwie. Jest przejawem trwałych i nierównych relacji władzy oraz nierówności między kobietami i mężczyznami. Wywodzi się z patriarchalnej kultury seksizmu w naszych społeczeństwach, która obejmuje mity i stereotypy związane z płcią oraz uprzedmiotowienie i seksualizację kobiet i dziewcząt.Zasoby porównywalnych i wiarygodnych danych na temat przemocy wobec kobiet w krajach UE są skromne.W 2014 r. Agencja Praw Podstawowych UE (FRA) opublikowała najbardziej kompleksowe jak dotąd badanie UE, w którym zwrócono uwagę na rozległość i alarmujące rozpowszechnienie tego rodzaju przemocy w całej UE.

Co trzecia kobieta w UE, czyli 62 miliony kobiet, doświadczyła przemocy fizycznej i/lub seksualnej od momentu osiągnięcia 15 roku życia. Co sekundę kobieta spotyka się z co najmniej jedną formą molestowania seksualnego, a co piąta kobieta doświadcza stalkingu. Jedna na 10 kobiet doświadczyła jakiejś formy przemocy seksualnej, a 5% kobiet zostało zgwałconych. Ponad jedna na pięć kobiet doświadczyła przemocy fizycznej i/lub seksualnej ze strony obecnego lub poprzedniego partnera.

Pandemia COVID-19 ujawniła, jak daleko jesteśmy od równości we wszystkich sferach życia i pogłębiła istniejące wcześniej nierówności między kobietami i mężczyznami, w tym wzrost przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt. Lockdown i izolacja stworzyły sprzyjające warunki dla psychicznego znęcania się nad ofiarami, co doprowadziło do większej liczby przypadków przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej. Z powodu pandemii kobiety i dziewczęta będące ofiarami męskiej przemocy miały mniejsze możliwości szukania pomocy.

We Francji Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wskazało na wzrost liczby przypadków przemocy z 32% do 36% w samym regionie paryskim. W stolicy Niemiec Berlinie policja odnotowała wzrost o 10%. W Irlandii 24-godzinne krajowe telefony zaufania gdzie zgłaszają się ofiary przemocy odpowiedziały na 43-procentowy wzrost liczby połączeń od końca marca do końca czerwca 2020 r. w porównaniu z danymi z 2019 r. Na Litwie liczba przypadków zabójstw kobiet podwoiła się w 2020 r. w porównaniu z rokiem poprzednim.

Wstępne dane dotyczące przemocy ze strony partnera wskazują na wzrost jej rozpowszechnienia w wielu krajach. Należy to przeanalizować w ramach istniejącego i utrzymującego się niedostatecznego zgłaszania właściwym organom przestępstw przemocy mężczyzn wobec kobiet w całej UE: od 2014 r. FRA ostrzegała, że ​​mniej niż 15% najpoważniejszych przypadków przemocy zostaje zgłoszonych władzom. Można to wytłumaczyć faktem, że w całej UE kobiety obawiają się, że nie otrzymają odpowiedniego wsparcia i ochrony po zgłoszeniu takich przestępstw i  staną przed groźbą wtórnej wiktymizacji.

Pandemia uświadomiła wszystkim konieczność stworzenia odpowiednich mechanizmów instytucjonalnych, ustawodawstwa i polityk, w celu skutecznego zwalczania przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt.Ich punktem wyjścia powinny być standardy Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, Konwencji Stambulskiej.

We współpracy z ekspertami krajowymi z Obserwatorium ds. Przemocy wobec Kobiet, EWL stworzyło niniejszy raport opierający się na analizie obejmującej 31 państw będących stronami Konwencji w Europie oraz na danych dostarczonych przez dwie ogólnoeuropejskie organizacje członkowskie EWL. W momencie gdy obchodzimy 10. rocznicę Konwencji Stambulskiej przypadającą w 2021 r. oraz cieszymy się z wydania w marcu 2020 r. Strategii Komisji Europejskiej na rzecz równości płci, pokazujemy w niniejszym raporcie kluczowe osiągnięcia w zakresie wyeliminowania przemocy wobec kobiet i dziewcząt dokonane w Europie w ciągu ostatniej dekady  dzięki istnieniu Konwencji. Jest to wezwanie do państw-stron i pozostałych stron Konwencji, w szczególności tych w UE, do uznania wartości dodanej Konwencji w uzupełnianiu istniejących instrumentów międzynarodowych oraz do wspierania jej wdrażania poprzez przykłady dobrych praktyk.

Niniejszy raport jest podzielony na cztery części:

Pierwsza część analizuje stan rzeczy w odniesieniu do ratyfikacji Konwencji Stambulskiej oraz pozytywne zmiany zidentyfikowane w obszarach działania ujętych w czterech filarach Konwencji. Prezentuje również argumenty stosowane przez przeciwników Konwencji przeciwko jej ratyfikacji pokazując tym samym szerszy kontekst aktualnej sytuacji.

Druga część przedstawia nadal istniejące przeszkody w eliminowaniu przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt.Uznając, że przyczyny męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt są zakorzenione w wartościach patriarchalnych, eksperci krajowi EWL oceniają potrzebę przyjęcia podejścia uwzględniającego płeć społeczno-kulturową w celu usunięcia barier, które wymagają długoterminowych, systemowych interwencji. Zgodnie z art. 6 Konwencji Stambulskiej obejmuje to stosowanie perspektywy płci we wdrażaniu i ewaluacji działań Konwencji oraz skuteczne wdrażanie polityk promujących równość kobiet i mężczyzn oraz upodmiotowienie kobiet.

Trzecia część omawia, w jaki sposób można wzmocnić wdrażanie Konwencji Stambulskiej, aby w pełni wykorzystać jej potencjał. Obejmuje to zajęcie się podstawowymi przyczynami męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt, związanej z seksizmem, oraz wezwanie do zastosowania ram przekrojowych w celu zajęcia się wszystkimi formami dyskryminacji, z jakimi spotykają się kobiety i dziewczęta. Dotyczy to w szczególności podkreślanej przez organizacje kobiece konieczności zajęcia się przemocą mężczyzn wobec niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt oraz imigrantek i kobiet i dziewcząt nie posiadających statusu prawnego.

W czwartej części EWL wzywa do opracowania kompleksowych ram prawnych i polityk, które odnoszą się do wszystkich rodzajów przemocy wobec kobiet i dziewcząt zarówno na szczeblu UE, jak i krajowym. Ma to uwzględnić pełen potencjał Konwencji Stambulskiej i zastosować go w celu zwalczania  wszystkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt także poza sferą prywatną, a w szczególności: przemocy w przestrzeni internetowej, prostytucji, oraz przemocy instytucjonalnej, w tym przemocy związanej z położnictwem i dotyczącej  zdrowia reprodukcyjnego.

Na podstawie analizy przedstawionej w dokumencie, EWL przedstawia swoje rekomendacje dla europejskich i krajowych decydentów dotyczące ratyfikacji Konwencji Stambulskiej przez kraje, które dotąd tego nie zrobiły,  także przez UE i pełnego wdrożenia Konwencji w możliwie najkrótszym czasie i bez zastrzeżeń. Wzywa również UE i jej państwa członkowskie do podjęcia działań niezbędnych do zapewnienia wszystkim kobietom i dziewczętom życia wolnego od męskiej przemocy i strachu przed przemocą. Konkretnie, EWL wzywa UE i jej państwa członkowskie do jednoczesnego przyjęcia dyrektywy w sprawie zapobiegania i zwalczania wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt.

Ponieważ UE i jej państwa członkowskie pracują nad planami przebudowy systemowej i odbudowy po pandemii COVID-19, w tym opracowania unijnych planów naprawy, funduszem odbudowy Next Generation EU (NGEU) oraz wdrażania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027,  muszą wyciągnąć wnioski z  kryzysu spowodowanego pandemią i wyznaczyć wysoki standard tworzenia transformacyjnej zmiany. UE i jej kraje członkowskie powinny podjąć  konsultacje z wyspecjalizowanymi organizacjami kobiecymi, aby zapewnić, że środki zapobiegania przemocy, ochrony ofiar przemocy i ścigania sprawców są skutecznie także w czasie sytuacji pandemii, a zintegrowane strategie działania proaktywnie wspierają wszystkie kobiety i dziewczęta, które są ofiarami lub są zagrożone przemocą ze strony mężczyzn .

Nadszedł czas, aby w pełni wdrożyć i bronić standardów Konwencji Stambulskiej w całej Europie i tym samym zapewnić wykorzenienie męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz jej głównych przyczyn podczas kryzysu COVID-19 i po jego zakończeniu.

1. Konwencja Stambulska: najbardziej zaawansowany instrument walki z przemocą mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt

Konwencja jest kluczowym instrumentem, które nadaje wysoką rangę kobiecym organizacjom społeczeństwa obywatelskiego. Wymaga od państw-stron docenienia i uwzględnienia w swoich działaniach pracy odpowiednich organizacji pozarządowych i organizacji kobiecych społeczeństwa obywatelskiego zajmujących się zwalczaniem przemocy wobec kobiet i dziewcząt, zapewnienia im wsparcia finansowego oraz nawiązania skutecznej współpracy z tymi organizacjami, w tym w kwestii podnoszenia świadomości społecznej na temat przemocy wobec kobiet i dziewcząt.

1.1 Stan zaawansowania procesu ratyfikacji Konwencji Stambulskiej

Konwencja Stambulska została wyłożona do podpisu 11 maja 2011 r. i weszła w życie 1 sierpnia 2014 r., po osiągnięciu dziesiątej ratyfikacji przez państwo-stronę. Od 2011 roku 45 z 47 członków Rady Europy podpisało Konwencję, a 34 członków ją ratyfikowało. W 2020 r. dwa państwa nie będące członkami Rady Europy, Kazachstan i Tunezja, zostały zaproszone do przystąpienia do Konwencji po wyrażeniu zainteresowania przez ich odpowiednie władze. Do tej pory wszystkie państwa członkowskie UE podpisały Konwencję Stambulską, a 21 państw członkowskich ją ratyfikowało, z wyjątkiem sześciu państw członkowskich UE: Bułgarii, Czech, Węgier, Łotwy, Litwy i Słowacji.

Status podpisów i ratyfikacji Konwencji Stambulskiej od listopada 2020 r.

Biorąc pod uwagę, że Konwencja Stambulska może przyczynić się do powstania Europy wolnej od przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, konieczne jest zapewnienie jej pełnej ratyfikacji i wdrożenia w całym regionie.

Niestety od 2017 r. obserwujemy wzrost nieprzychylnego nastawienia politycznego w kilku krajach w stosunku do Konwencji, zwłaszcza ze strony dużej liczby krajów, które jeszcze jej nie ratyfikowały. Jak podkreślono w raporcie EWL opracowanym przez członkinie z Europy Środkowo-Wschodniej, Bałkanów i krajów bałtyckich (region CEEBBS), opór uniemożliwiający ratyfikację Konwencji jest częścią szerszego działania godzącego w równość płci i sprawiedliwość społeczną, kwestii, odnośnie których organizacje społeczeństwa obywatelskiego również działają w coraz bardziej kurczącej się przestrzeni.We wszystkich tych krajach przeciwnikami Konwencji Stambulskiej są nie tylko siły konserwatywne i ugrupowania religijne, ale także partie polityczne o szerokim spektrum politycznym (od skrajnie prawicowych partii populistycznych po centrolewicowe partie populistyczne).

W Bułgarii, na Węgrzech, w Polsce, Słowacji i Turcji istnieje opozycja wobec Konwencji ze strony rządu, partii w koalicji rządzącej i innych organizacji związanych z partią rządzącą. Inne podmioty przeciwne Konwencji obejmują tzw. grupy praw mężczyzn i platformy internetowe, które promują tradycyjne wartości rodzinne i stereotypowe role kobiet.

Jesteśmy świadkami gwałtownej negatywnej reakcji (backlash) poprzez celowe wykorzystywanie mylących argumentów i fałszywych interpretacji Konwencji Stambulskiej w całym regionie, które przeniknęły do ​​dyskursu publicznego, a także instytucji państwowych.

W ostatnim czasie przeciwnicy Konwencji stwierdzili, że celowo opóźniają ratyfikację gdyż czekają  na przystąpienie UE do Konwencji (po podpisaniu przez UE Konwencji w 2017 r.), mimo że mają pełną świadomość, że działanie to na szczeblu UE jest blokowane przez Radę UE. Doprowadziło to do sytuacji patowej. Niektóre z tych krajów twierdzą jednak, że przystąpienie do UE powinno nastąpić dopiero po jednomyślnej decyzji („wspólne porozumienie”) w Radzie UE, a nie decyzji podjętej większością kwalifikowaną. W praktyce oznacza to, że wszystkie państwa członkowskie UE muszą ratyfikować Konwencję, zanim UE będzie mogła przystąpić do ratyfikacji. W odpowiedzi Parlament Europejski w kwietniu 2019 r. wezwał Trybunał Sprawiedliwości UE do wydania opinii, czy praktyka Rady dotycząca „wspólnego porozumienia” jest zgodna z traktatami UE. Zwrócił się również do Trybunału o podjęcie decyzji w sprawie dwóch decyzji Rady UE z maja 2017 r., które miały ograniczyć zakres podpisu UE do obszarów azylu i non-refoulement oraz do współpracy sądowej w sprawach karnych. Opinia Trybunału Sprawiedliwości spodziewana jest w połowie 2021 r.

Rosnący sprzeciw wobec Konwencji wymaga zatem pilnych działań instytucjonalnych.W październiku 2019 r. Komisja Wenecka Rady Europy wydała opinię na temat konstytucyjnych konsekwencji ratyfikacji Konwencji Stambulskiej w Armenii. Opinia rozwiewa szereg nieporozumień i argumentów prawnych przeciwko Konwencji, które pojawiły się nie tylko w Armenii, ale także w innych krajach. W szczególności uznaje wartość dodaną ratyfikacji Konwencji, która ułatwia skuteczne zajęcie się przemocą wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocą domową jako powszechnym i rozległym zjawiskiem w całej Europie, które nie zostało wyraźnie uwzględnione w innych instrumentach międzynarodowych.Uznaje również atuty GREVIO jako zewnętrznego mechanizmu nadzoru, który umożliwia państwom-stronom wymianę dobrych praktyk, uzupełniając jednocześnie istniejące krajowe mechanizmy i struktury dotyczące praw człowieka.

W listopadzie 2019 r. Parlament Europejski również „potępił ataki i kampanie przeciwko Konwencji Stambulskiej oparte na jej celowej błędnej interpretacji i fałszywej prezentacji jej treści opinii publicznej” oraz wezwał UE i pozostałe państwa członkowskie do ratyfikowania Konwencji.

Organizacje praw kobiet odgrywają kluczową rolę w opracowywaniu kampanii promujących  cele Konwencji Stambulskiej w odniesieniu do zwalczania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz ochrony kobiet i dziewcząt oraz innych członków rodziny przed przemocą.

Wraz z Radą Europy i Komisją Europejską połączyły wysiłki aby zająć się intencjonalnie preparowanymi mylącymi interpretacjami zapisów Konwencji.

UE i jej państwa członkowskie mają teraz,  w chwili gdy Europa odbudowuje się po skutkach COVID-19, szansę zajęcia wspólnego, solidarnego stanowiska w celu zdyskredytowania szkodliwych ataków na Konwencję i przejęcia przywództwa w ochronie praw podstawowych. Powinno to obejmować potwierdzenie zobowiązań przestrzegania zapisów Konwencji, a także dalej idące wdrożenie jej standardów w celu zagwarantowania bezpieczeństwa i integralności kobiet.

1.2 Kluczowe osiągnięcia w pierwszych dziesięciu latach obowiązywania Konwencji Stambulskiej

Konwencja Stambulska wykazała swój pozytywny wpływ na tworzenie mechanizmów zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Do tej pory kilka krajów rozpoczęło reformy i przyjęło nowe rozwiązania legislacyjne i polityczne zmierzające do jej ratyfikacji. W ramach pierwszej procedury monitorującej zalecenia GREVIO przyczyniły się również do zainicjowania kluczowych zmian w polityk w większości ocenianych krajów, podczas gdy organizacje praw kobiet wykorzystały te zalecenia w swojej pracy rzeczniczej. Ważne jest, aby kraje, które jeszcze nie ratyfikowały Konwencji Stambulskiej mimo, że niektóre już dążą do dostosowania się do jej standardów, formalnie zintensyfikowały, ratyfikowały i wdrożyły Konwencję bez zastrzeżeń oraz zaangażowały się w mechanizm monitorujący przeprowadzany przez  GREVIO w celu wymiany przykładów dobrych praktyk.

Jednym z najważniejszych rezultatów Konwencji Stambulskiej jest to, jak skutecznie inicjuje ona zmiany i postęp w krajach, w których jest ratyfikowana, często w ciągu zaledwie kilku lat. W ramach swojej analizy Obserwatorium EWL zbadało 23 kraje europejskie, które ratyfikowały Konwencję Stambulską. W swojej analizie Obserwatorium EWL stwierdza, że ​​w 23 zbadanych krajach, w tym w 19 państwach członkowskich UE i 4 państwach nie będących członkami UE, ratyfikacja i wdrożenie konwencji stambulskiej przyniosła pozytywne rezultaty we wszystkich czterech filarach działania, jak przedstawiono poniżej i szczegółowo opisano w załączniku 1 – tabela z pozytywnymi zmianami w poszczególnych krajach.

Tabela 1 – Zestawienie 23 państw, które ratyfikowały Konwencję Stambulską oraz % pozytywnych zmian dokonanych w zakresie wdrażania czterech filarów Konwencji.

1.2.1 Wdrażanie Konwencji

Zdecydowana większość analizowanych krajów (96%) dokonała znaczących ulepszeń swoich polityk i ustawodawstwa związanego ze zwalczaniem przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocy domowej.

Proces ten objął to przyjmowanie specjalnych przepisów, opracowywanie krajowych planów działania i polityk uwzględniających różne formy przemocy, ulepszanie mechanizmów gromadzenia danych oraz wprowadzanie zmian w prawie karnym.Na przykład 13 krajów zmieniło lub jest w trakcie zmiany swojego ustawodawstwa karnego dotyczącego definicji przemocy seksualnej i gwałtu, aby lepiej dostosować się do Konwencji i przyjąć brak zgody na obcowanie płciowe jako wystarczającą przesłankę przestępstwa, zamiast dotychczas niezbędnego dla uznania przestępstwa użycia wobec ofiary siły.  W niektórych krajach zmieniono również prawo karne, aby wprowadzić definicję okoliczności obciążających, skryminalizować przemoc psychiczną i/lub wprowadzić pojęcie kontroli przemoc owej (coercive control) lub zakazać przymusowych małżeństw, okaleczania żeńskich narządów płciowych (FGM), molestowania seksualnego i stalkingu. Ponadto w Belgii i Hiszpanii implementacja postanowień Konwencji Stambulskiej została ujęta jako kluczowy priorytet w planach rządów na najbliższe lata.

1.2.2 Ochrona

W 19 z 23 badanych krajów (83%) poprawiono usługi ochrony kobiet będących ofiarami przemocy i ofiarami przemocy domowej. Kilka krajów znacznie zwiększyło wydatki i zasoby na schroniska i inne usługi pomocowe. W innych krajach stworzono wyspecjalizowane usługi dla ofiar przemocy seksualnej, a także wzmocniono lub utworzono telefony zaufania, schroniska i ośrodki dla kobiet. Dotyczy to na przykład Danii, gdzie w szpitalach regionalnych utworzono ośrodki dla ofiar przemocy seksualnej, z bezpłatnym dostępem do poradnictwa medycznego, psychologicznego i prawnego. Podejmowane są również wysiłki w celu zapewnienia i wzmocnienia wspólnych standardów świadczenia usług oraz współpracy wielosektorowej,.Kilka krajów pracuje nad zapewnieniem ofiarom wsparcia finansowego, gospodarczego i mieszkaniowego.

1.2.3 Ściganie

Poprawa w prowadzeniu dochodzeń i ściganiu jest już widoczna w 15 z 23 analizowanych krajów (65%), co stanowi ponad połowę krajów, które ratyfikowały Konwencję. Obejmuje to lepsze opracowywanie właściwych systemów oceny ryzyka i wczesnej identyfikacji ofiary, poprzez, przykładowo, tworzenie wyspecjalizowanych sądów. Wprowadzono i coraz częściej stosuje się również nowe przepisy dotyczące nakazów ochrony i nakazów nadzwyczajnych. Na przykład w Rumunii nowe przepisy dotyczące przemocy domowej, które weszły w życie w styczniu 2019 r., wprowadziły możliwość wydawania nakazów ochrony w nagłych wypadkach. W efekcie w 2019 r. wydano 7986 nakazów ochrony doraźnej. Ponadto, w pierwszych dziesięciu miesiącach 2020 r. nastąpił wzrost o 8,2%, (do 7112) wydanych nakazów ochrony doraźnej. Powyższe przykłady ostatnio wprowadzonych ulepszeń prawa pokazuje ogromny potencjał Konwencji Stambulskiej.

1.2.4 Zapobieganie

W 14 z 23 analizowanych krajów (61%) zwiększono działania na rzecz zapobiegania przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz przemocy domowej. Kilka państw-stron zwiększyło swoje zaangażowanie w kampanie podnoszenia świadomości; poczyniło postępy w opracowywaniu programów szkolnych dotyczących równości kobiet i mężczyzn oraz przemocy wobec kobiet i/lub przemocy domowej; ulepszeniu szkoleń profesjonalistów i opracowanie podręczników obejmujących tematykę zapobiegania przemocy mężczyzn wobec kobiet, jej szczególne formy (takie jak przemoc ze strony partnerów intymnych, okaleczanie żeńskich narządów płciowych i tak zwana przemoc wynikająca z honoru) oraz przemocy domowej; oraz opracowało materiały i szkolenia w celu przeprowadzenia oceny ryzyka i zapewnienia wczesnego wykrywania ofiar.

Przedstawione powyżej dane pokazują pozytywne i wymierne zmiany wprowadzone przez państwa-strony w celu dostosowania się do czterech filarów Konwencji Stambulskiej.W szczególności transpozycja zapisów Konwencji do prawa krajowego prowadzi do kompleksowych i szybkich ulepszeń polityk i ustawodawstwa, które mają na celu lepszą ochronę i wsparcie kobiet i dziewcząt, które przeżyły przemoc ze strony mężczyzn, oraz pociąganie sprawców do odpowiedzialności.Te wymierne ulepszenia, z których wiele wprowadzono w krótkim czasie po ratyfikacji Konwencji Stambulskiej, pokazują prawdziwy potencjał Konwencji w zmniejszaniu nierówności płci, które obecnie uniemożliwiają kobietom i dziewczętom pełne korzystanie z ich praw.

Przyspieszając transformacyjne zmiany i przyjmując podejście uwzględniające płeć, uwzględniające doświadczenia kobiet i dziewcząt, Konwencja Stambulska ułatwia ogólne stworzenie bezpieczniejszego i bardziej równego społeczeństwa kobiet i dziewcząt.

Studium przypadku: Implementacja Konwencji Stambulskiej podczas COVID-19

W kwietniu 2020 r. organizacje członkowskie EWL poinformowały o działaniach podjętych przez państwa członkowskie UE w celu wdrożenia standardów Konwencji Stambulskiej w odpowiedzi na alarmujący wzrost przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt podczas COVID-19. Obejmowało to ustanowienie znaczących i dodatkowych środków w celu złagodzenia zwiększonego ryzyka szkód oraz zwiększenia dostępu do usług ochrony i wsparcia.

W Austrii Federalny Minister ds. Kobiet i Integracji rozszerzył dostępność usług wsparcia online i zwiększył wsparcie finansowe dla kobiet i dziewcząt dotkniętych przemocą. W Niemczech przyjęto pakiet 10 środków, aby uznać ochronę ofiar przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt za usługę podstawową, przy czym zapewniono większe wsparcie, aby zapewnić im nieprzerwaną zdolność działania w czasie kryzysu. W Hiszpanii i we Włoszech utworzono dodatkowe schroniska i możliwość tymczasowego zakwaterowania.

W wielu krajach stworzono również specjalne rozwiązania za pośrednictwem czatów internetowych lub aplikacji, aby umożliwić kobietom kontakt z organami ścigania bez konieczności korzystania z infolinii. We Włoszech rozwinięto uświadamiające kampanie medialne, które informowały o stale funkcjonujących telefonach zaufania i schroniskach, natomiast w Hiszpanii i Francji uruchomiono kampanię reklamującą mechanizm możliwości skorzystania przez kobiety pomocy w aptekach. Jeśli chodzi o wczesną identyfikację ofiar, w Irlandii służby policyjne skontaktowały się z byłymi ofiarami przemocy domowej, aby zapewnić im wsparcie psychologiczne. Wydano i wzmocniono również środki ochronne, chroniące ofiary w nagłych wypadkach, takie jak zakazy zbliżania się i nakazy ochrony, a jednocześnie podjęto starania, aby uniknąć zawieszenia lub opóźnień postępowań sądowych w krajach takich jak Francja i Włochy.

Pandemia COVID-19 ujawniła ogromne nierówności w naszych społeczeństwach, w tym w odniesieniu do potrzeby pilnego i trwałego zapewnienia odpowiedniej infrastruktury społecznej i podstawowych usług. Pandemia przypomniała, że ​​tylko poprzez pełne wdrożenie bardzo konkretnych standardów Konwencji Stambulskiej można zaradzić tym nierównościom.

2. Utrzymujące się przeszkody w eliminowaniu przemocy wobec kobiet i dziewcząt

Przemoc wobec kobiet i dziewcząt oraz przemoc domowa jest zjawiskiem wyraźnie związanym z płcią. Konwencja uznaje strukturalny charakter przemocy wobec kobiet za przemoc ze względu na płeć, oraz, że przemoc wobec kobiet stanowi jeden z podstawowych mechanizmów społecznych, za pomocą którego kobiety są spychane na podległą wobec mężczyzn pozycję. Konwencja obowiązuje państwa-strony na mocy Artykułu 6 do uwzględnienia perspektywy płci społeczno-kulturowej we wdrażaniu i ocenie wpływu zapisów niniejszej konwencji oraz promowania i skutecznego wdrażania polityki równouprawnienia pomiędzy kobietami i mężczyznami oraz wzmocnienia pozycji kobiet.

Analiza przeprowadzona przez Obserwatorium EWL pokazuje, że potrzebne są dalsze prace, aby w pełni zająć się strukturalnymi przyczynami przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, szczególnie w przypadkach, w których prawa i polityki są kształtowane bez uwzględnienia kwestii płci, albo nie uwzględniają społeczno-kulturowych aspektów stereotypów związanych z  płcią. Na przykład przedsięwzięcia oszczędnościowe podjęte dziesięć lat temu, które miały zapewnić większą równość w dostępie do środków publicznych dla kobiet i mężczyzn,  doprowadziły do ​​poważnych cięć w podstawowych usługach dla kobiet, w tym w finansowaniu schronisk i pomocy prawnej, pogłębiając te nierówności, które nadal są odczuwalne podczas COVID-19. Konsekwencje   nie uwzględnienia społeczno-kulturowych aspektów płci, jak zauważyła GREVIO w swoim Pierwszym Ogólnym Sprawozdaniu z realizacji Konwencji, prowadzi do tego, że „podejście neutralne pod względem płci […] nie odnosi się do konkretnych doświadczeń kobiet, które znacznie różnią się od doświadczeń mężczyzn, a zatem utrudnia ich skuteczną ochronę”.

„Podejście do polityk uwzględniających uwarunkowania społeczno-kulturowe związanych z  płcią bierze pod uwagę nie tylko rodzaj przemocy, ale także konkretny kontekst, w którym przemoc ma miejsce; relacji sprawca-ofiara, relacji władzy, przymusu i kontroli w całym procesie przemocy oraz wpływu przemocy na różne grupy kobiet i mężczyzn.” Analiza Obserwatorium EWL wskazuje te obszary Konwencji Stambulskiej, których wdrażanie można ulepszać stosując podejście uwzględniające kwestie płci, w celu wykorzenienia głęboko zakorzenionych i szkodliwych postaw społecznych i stereotypów wobec kobiet i dziewcząt. Często te postawy wpływają na decyzję kobiet będących ofiarami przemocy w kwestii ujawniania lub zgłaszania przypadków przemocy.

Obok podrozdziału dotyczącego zastrzeżeń do Konwencji Stambulskiej, które złożyły 23 kraje europejskie, które ratyfikowały Konwencję, poniższy rozdział zawiera analizę przeprowadzoną przez Obserwatorium EWL w 31 krajach europejskich, które podpisały, jak i/lub ratyfikowały Konwencję Stambulska.Analiza opiera się na badaniach, w wyniku których krajowe ekspertki EWL wyłoniły przeszkody i bariery dla implementacji Konwencji wymagające długoterminowych i systemowych interwencji. Obejmuje to, kwestię obwiniania ofiary, stosowanie podejścia do przemocy jako konfliktu rodzinnego, problem mediacji i podwójnego aresztowania, postępowanie w sprawie opieki nad dzieckiem oraz zbieranie danych zdezagregowanych.

2.1 Zastrzeżenia do Konwencji Stambulskiej 

Spośród 23 przeanalizowanych krajów europejskich, które ratyfikowały Konwencję, 14 krajów zgłosiło zastrzeżenie. Dotyczyły one głównie art. 30 ust. 2 dotyczącego odpowiedniej rekompensaty państwowej w związku z obawami państw znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej oraz art. 44 dotyczącego jurysdykcji w odniesieniu do aktów przemocy popełnionych przez osoby mające miejsce zamieszkania na ich terytorium (ust. 1 lit. e), w tym w odniesieniu do przestępstw przemocy seksualnej, przymusowego małżeństwa, okaleczania żeńskich narządów płciowych oraz przymusowej aborcji i sterylizacji (pkt 3 i 4). Często zastrzeżenia do obu artykułów są związane z rzekomym brakiem zdolności finansowej do opieki nad migrantami oraz ksenofobicznymi obawami, że kobiety ubiegające się o azyl wykorzystają związane z tym obawy przed przemocą, aby uzyskać pozwolenie na pobyt na podstawie Artykułu 59. Zastrzeżenia te mają jednak bardzo szkodliwe skutki i negatywny wpływ na ochronę kobiet i dziewcząt, narażając je na dalszą stygmatyzację i dyskryminację. W szczególności dotyczy to barier we wdrażaniu niektórych postanowień Konwencji wobec określonych grup kobiet, w tym kobiet ze środowisk migracyjnych lub kobiet niepełnosprawnych. W związku z tym zastrzeżenia te powinny być stanowczo odradzane.

2.2 Obwinianie ofiary

Według ekspertek z Obserwatorium EWL istnieje silna tendencja do obwiniania o winę za przemoc ocalałych z przemocy kobiet (w 28 z 31 analizowanych krajów – 91%). Często przypisuje się to brakowi odpowiedniego zrozumienia zjawiska przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz brakowi szkolenia specjalistów pracujących bezpośrednio z ofiarami, co prowadzi do luk w identyfikacji przyczyn przemocy i błędnych ocen ryzyka. Artykuł 54 Konwencji Stambulskiej stanowi, że dowody dotyczące historii życia seksualnego i prowadzenia się ofiary są dozwolone tylko wtedy, gdy są szczególnie istotne i konieczne, ponieważ takie dowody są czasami wykorzystywane do zakwestionowania powagi, wiarygodności i twierdzenia ofiary, że nie wyrażała zgody na kontakt seksualny. Jednak postawy obwiniające ofiary są nadal obecne w większości krajów UE, zwłaszcza w przypadkach przemocy seksualnej, w których często oczekuje się, że kobiety będące ofiarami przemocy powinny zapewnić sobie i dzieciom bezpieczeństwo we własnym zakresie. Postawy obwiniania ofiar stanowią ogromne bariery dla kobiet będących ofiarami męskiej przemocy, na przykład podczas ujawniania lub zgłaszania przypadków przemocy odpowiednim władzom.

2.3 Traktowanie przemocy jako konfliktu rodzinnego, mediacja i podwójne aresztowania

Podejście wskazujące, że przemoc jest wynikiem konfliktu rodzinnego jest stosowane w 23 z 31 krajów (74%) pomimo iż oznacza to tradycyjne skupianie się na sporze lub konflikcie, a nie na nierównej dynamice władzy. Dotyczy to szczególnie przemocy domowej. W konsekwencji kobiety często są traktowane tak, jakby były równie agresywne jak mężczyźni, co może również prowadzić do postawienia zarzutów kobietom-ofiarom, które się broniły. Z tego samego powodu mediacja w sprawach przemocy wobec kobiet i przemocy domowej jest stosowana w 21 z 31 krajów (68%). W 6 krajach jest prawnie zabroniona, najczęściej w trakcie postępowania rozwodowego. Niedostrzeganie przemocy jako konsekwencji stereotypowego rozumienia ról kobiet i mężczyzn ma długotrwałe konsekwencje dla kobiet będących ofiarami przemocy, które nie są w stanie skutecznie zgłosić przypadków przemocy co naraża ich bezpieczeństwo, jak również bezpieczeństwo ich dzieci. To podejście, które nie bierze pod uwagę stereotypowego podejścia do płci przesądza o  nieadekwatnej reakcji organów ścigania. W wielu przypadkach takie podejście prowadzi do  traktowania przemocy jako sporu rodzinnego, i oczekiwaniem od kobiety, że sama rozwiąże problem ze swoim agresywnym partnerem, co w konsekwencji jeszcze bardziej przyczynia się do jej powtórnej traumatyzacji.

2.4 Postępowanie w sprawie opieki nad dziećmi i prawo do odwiedzin

W przypadku postępowania w sprawie opieki nad dzieckiem i prawa do odwiedzin, ekspertki Obserwatorium EWL poinformowały, że jedynie w 11 z 31 przeanalizowanych krajów (35%) istnieją przepisy, które stanowią, że przy ustalaniu opieki należy wziąć pod uwagę przemoc wobec kobiet i przemoc domową. Dyskryminacja i ponowna wiktymizacja kobiet będących ofiarami przemocy, w szczególności przemocy ze strony partnerów intymnych, pozostają stałym problemem. Częścią składową tej kwestii jest zapewnienie bezpieczeństwa matkom będącym ofiarami przemocy domowej i ich dzieciom podczas ustalania opieki i odwiedzin. Często prawo sprawcy do zobaczenia dziecka jest stawiane ponad prawem kobiet i dzieci do bezpieczeństwa, a kobiety, które przeżyły przemoc, są nieprzychylnie traktowane w postępowaniach o opiekę w 27 z 31 analizowanych krajów (87%). Zgodnie z Konwencją bezpieczeństwo kobiet będących ofiarami przemocy i ich dzieci, zwłaszcza w postępowaniu o opiekę, musi być odpowiednio zapewnione, aby ograniczyć wszelkie wynikające z tego tytułu zagrożenia, w tym kobietobójstwo i/lub dzieciobójstwo.

2.5 Luki w zbieraniu danych

W 19 z 31 analizowanych krajów (61%) przemoc mężczyzn wobec kobiet nie jest wyraźnie widoczna w danych statystycznych.

Jak zauważył Europejski Instytut ds. Równości Płci, podejście do gromadzenia zdezagregowanych danych, które ukazują okoliczności, w jakich dochodzi do przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt, pozostaje niespójne w całym regionie.Większość statystyk kryminalnych przyjmuje, że przemoc wobec kobiet i dziewcząt ze strony mężczyzn nie ma żadnego związku ze stereotypowym rozumieniem ról płciowych. Bez systemu, który konsekwentnie uchwyci skalę przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt w Europie oraz jej realne przyczyny, istnieje ryzyko spotęgowania konsekwencji szkodliwych postaw i praktyk wspomnianych powyżej oraz uniemożliwienia pozyskiwania podstawowych usług dla kobiet.

EWL przyznaje, że wiele z tych obszarów wymagających poprawy wymaga wykorzenienia stereotypów i przekształcenia postaw społecznych, tak aby uznać kobiety za równe mężczyznom, a nie za osoby podrzędne.Wyzwania te wzmacniają potrzebę pełnego wdrożenia rozwiązań nakreślonych w Konwencji Stambulskiej, obalenia szkodliwych postaw i osiągnięcia rzeczywistej, namacalnej zmiany.EWL z zadowoleniem przyjmuje wszelkie wysiłki zmierzające do ratyfikacji i wdrożenia Konwencji Stambulskiej oraz wiele ulepszeń, które państwa-strony poczyniły zgodnie z jej postanowieniami.EWL wzywa te państwa-strony do pełnego wdrożenia Konwencji poprzez przestrzeganie zasad, ducha i intencji tego ważnego międzynarodowego instrumentu prawnego.Musi to obejmować propagowanie podejścia uwzględniającego kwestie równości płci zgodnie z zapisami Konwencji oraz rozszerzenie tych standardów na działania dotyczące ulepszonej analizy ryzyka i wprowadzenia wzmocnionych środków ochrony, aby przyspieszyć eliminację zjawiska przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt.

3. Odpowiednie reagowanie na różne formy dyskryminacji kobiet i dziewcząt 

Konwencja Stambulska, gdy zostanie ratyfikowana i wdrożona bez zastrzeżeń, posiada wystarczający potencjał by odnieść się do wszystkich form męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt; począwszy od przemocy domowej poprzez przemoc seksualną i przemoc w internecie. Biorąc to pod uwagę należy rozszerzyć wdrażanie Konwencji Stambulskiej poza kwestie związane ze sferą prywatną i poza przemoc domową, której dopuszcza się partner intymny lub były partner. Musi to obejmować sferę związaną z pracą i strefą publiczną, w tym przemoc popełnianą przez krewnych, znajomych lub przestępców nieznanych ofierze, w lokalnej społeczności lub w instytucji publicznej (tj. areszcie śledczym, w instytucji religijnej, placówce oświatowej itp.).

W poniższym podrozdziale ekspertki reprezentujące kraje członkowskie EWL pokazują, że większość krajów we wdrażaniu Konwencji nie bierze jeszcze pod uwagę krzyżujących się form dyskryminacji, z jakimi borykają się kobiety i dziewczęta. Skupiamy się w nim na dwóch konkretnych przykładach kobiet narażonych na różne formy dyskryminacji,dla których należy stosować specyficzne, ukierunkowane na ich specjalne potrzeby metody działania.

3.1 Seksizm jako zasadnicza przyczyna przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt

Uznanie związku między seksizmem, a przemocą wobec kobiet i dziewcząt jest konieczne, aby jednocześnie zająć się jego pierwotnymi przyczynami, a także ustanowić mechanizmy przeciwdziałania tym zjawiskom i zapobiegania im.W 2019 r. Rada Europy wydała zalecenie w sprawie zapobiegania i zwalczania seksizmu (CM/Rec(2019)1), które dostrzega związek między seksizmem a przemocą wobec kobiet i dziewcząt.Wyjaśnia, że ​​akty „codziennego” seksizmu są „częścią kontinuum przemocy, które tworzą klimat zastraszenia, strachu, dyskryminacji, wykluczenia i braku bezpieczeństwa, który ogranicza możliwości i wolność”. Wdrażanie Konwencji Stambulskiej, zwłaszcza w rozdziału III dotyczącego zapobiegania przemocy, powinno zatem iść w parze z wdrażaniem zaleceń dotyczących seksizmu, zwłaszcza jeśli chodzi o podnoszenie świadomości i edukację.

Wdrożenie standardów Konwencji Stambulskiej może również uzupełniać i ułatwiać transpozycję innych instrumentów prawnych na szczeblu krajowym.Obejmuje to na przykład Dyrektywę 2012/29/UE ustanawiającą minimalne normy w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw,zwaną inaczej dyrektywą w sprawie praw ofiar, która uznaje ofiary przemocy na tle płciowym za grupę szczególnie wrażliwą. Podobnierekomendacje EWL zawarte w raporcie z 2020 roku: „Feministyczna edukacja seksualna” są również kluczowe z punktu widzenia zapobieganiamęskiej przemocy wywodzącej się z seksizmu oraz wprowadzania w życie równości kobiet i mężczyzn.

W związku z tym konieczne jest zajęcie się podstawowymi przyczynami męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt poprzez harmonizację Konwencji Stambulskiej z kluczowymi instrumentami krajowymi i unijnymi, jak również z  rekomendacjami organizacji kobiecych działającymi oddolnie. Podejście to musi dodatkowo uwzględniać złożone skutki seksizmu połączonego z innymi formami dyskryminacji kobiet i dziewcząt, które zwiększają ryzyko przemocy mężczyzn.

3.2 Przekrojowe podejście do różnorodnej sytuacji kobiet i dziewcząt

Seksizm, a także ubóstwo, ableizm, rasizm, ksenofobia, ageizm, lesbofobia, bifobia i inne formy dyskryminacji narażają kobiety na większe ryzyko cierpienia z powodu wszystkich form przemocy objętych Konwencją Stambulską. Zgodnie z art. 12 ust. 3, Konwencja wymaga od państw-stron zapewnienia podejścia niedyskryminacyjnego i rozwijania pozytywnych działań w celu „uwzględnienia konkretnych potrzeb osób, które są narażone na szczególne okoliczności” i/lub są narażone na różne formy dyskryminacji. Ponadto Konwencja uznaje, że „sprawcy często wybierają atak na takie osoby, ponieważ wiedzą, że jest mniej prawdopodobne, że będą w stanie się bronić lub dochodzić oskarżenia wobec sprawcy i innych form zadośćuczynienia ze względu na ich sytuację”.

Dlatego też, aby osiągnąć jak najpełniejszy potencjał we wdrażaniu Konwencji Stambulskiej, szczególną uwagę należy zwrócić na sytuacje, w których kobiety mogą być narażone na liczne i nakładające się na siebie (krzyżowe) formy dyskryminacji. Należy podjąć dalsze kroki w celu zapewnienia pełnej ochrony kobiet i dziewcząt narażonych na krzyżowe formy dyskryminacji.

Ponadto Konwencja Stambulska kryminalizuje określone formy przemocy wobec kobiet i dziewcząt, które w nieproporcjonalnie większym stopniu dotykają dyskryminowanych grup kobiet, takie jak przymusowe małżeństwa (art. 37), okaleczanie żeńskich narządów płciowych (art. 38), przymusową sterylizację i przymusową aborcję (art. 39), molestowanie seksualne (art. 40) oraz niedopuszczalne usprawiedliwienie zbrodni, w tym tak zwanych zbrodni popełnianych w imię tzw. „honoru” (art. 42).

Podczas wdrażania Konwencji ważne jest,aby odrzucić stereotypowe rozumienie niektórych form przemocy seksualnej i „szkodliwych praktyk”, które często wiąże się z „normami kulturowymi”, a nie szeroko pojętym stosowaniem praw człowieka wobec kobiet. Ma to zastosowanie szczególnie w przypadku mniejszości etnicznych i rasowych. „Przemoc skierowana na przykład wobec osób o innym niż biały kolorze skóry, migrantek i uchodźczyń jest określana jako problem kulturowy wymagający podejścia uwzględniającego nie tylko płeć ale również kulturę […] Ten sam problem pojawia się w przypadku selektywnego używania terminu „szkodliwe praktyki” w odniesieniu do społeczności migrantów i uchodźców […] Umacnia to stereotypy, że przemoc wobec migrantek i uchodźczyń jest problemem wywodzącym się z opresyjnej kultury i nie ma związku z tradycyjnymi rolami płciowymi i strukturalnymi nierównymi relacjami władzy między kobietami i mężczyzn”.

Dlatego konieczne jest, aby państwa-strony konsekwentnie stosowały podejście przekrojowe, uwzględniające kwestie płci, aby w pełni spełnić wymogi Konwencji Stambulskiej, wprowadzając pozytywne środki ułatwiające odpowiednią prewencję, ochronę, wsparcie i dostęp do wymiaru sprawiedliwości kobietom w całej ich różnorodności.

3.2.1 Kobiety niepełnosprawne

Niepełnosprawne kobiety i dziewczęta są dwa do pięciu razy bardziej narażone na przemoc, w tym wykorzystywanie seksualne i reprodukcyjne, takie jak przymusowa sterylizacja niż kobiety i dziewczęta bez niepełnosprawności. 

Obecnie wszystkie państwa członkowskie UE ratyfikowały Konwencję ONZ o prawach osób niepełnosprawnych (UN CRPD). UE przystąpiła do Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych w grudniu 2010 r., co czyni ją pierwszym traktatem dotyczącym praw człowieka, który został ratyfikowany przez organ regionalny taki jak UE. Konwencja uznaje, że kobiety niepełnosprawne podlegają wielu formom dyskryminacji (art. 6). Uznaje, że kobiety i dziewczęta są bardziej narażone na przemoc i wymaga odpowiednich środków, aby zapobiegać wszelkim formom przemocy, które są wrażliwe na płeć i niepełnosprawność, jeśli chodzi o usługi pomocy, ochrony i wsparcia (art. 16). W uwagach końcowych Komitetu ONZ do spraw Praw Osób Niepełnosprawnych z 2015 r. Komitet wezwał UE do przystąpienia do Konwencji Stambulskiej jako sposobu ochrony niepełnosprawnych kobiet i dziewcząt przed przemocą.

Konwencja Stambulska przyznaje, że niektóre grupy kobiet, takie jak niepełnosprawne kobiety i dziewczęta, są często bardziej narażone na doświadczanie przemocy i wzywa do zapewnienia niedyskryminacji i podjęcia pozytywnych działań w celu zaspokojenia ich specyficznych potrzeb. Ponadto Konwencja sugeruje zbieranie danych zdezagregowanych według wskaźników takich jak niepełnosprawność. Artykuł 39 Konwencji o przymusowej sterylizacji stanowi, że przeprowadzenie operacji, która pozbawia kobietę zdolności do naturalnej prokreacji bez jej uprzedniej i świadomej zgody, stanowi przestępstwo.

Aby zapewnić uwzględnienie doświadczeń kobiet niepełnosprawnych, które doświadczają przemocy, organizacje kobiece podczas współpracy z  GREVIO zwróciły uwagę na konieczność: poprawy gromadzenia zdezagregowanych danych i prowadzenia badań na temat doświadczeń kobiet niepełnosprawnych doświadczających przemocy, dostępu kobiet niepełnosprawnych doświadczających przemocy do ochrony, wsparcia i sprawiedliwości; opracowania większej liczby kampanii uświadamiających i działań prewencyjnych, które obejmują kobiety niepełnosprawne i/lub są skierowane do nich; zapewnić dostępność usług, w tym schronisk, uwzględniających szczególne potrzeby kobiet niepełnosprawnych; zapewnienia przystępnych informacji o prawach kobiet i sposobach zgłaszania przestępstw dla kobiet z niepełnosprawnością psychospołeczną, a także niepełnosprawnością intelektualną lub sensoryczną; przeszkolenia pracowników wymiaru sprawiedliwości i policji, aby pomagali kobietom z niepełnosprawnością sensoryczną lub intelektualną, które padły ofiarą przemocy, lub  zapewnienia tym kobietom odpowiednich instrumentów komunikacji, innych niż werbalne.

3.2.2 Migrujące kobiety i dziewczęta, nie posiadające statusu prawnego migrantki i kobiety będące w trakcie ucieczki do Europy lub osiedlające się w Europie

Migrujące kobiety i dziewczęta, nie posiadające statusu prawnego imigrantki i kobiety migrujące, które uciekają do Europy lub osiedlają się w Europie, są bardziej narażone na przemoc ze strony mężczyzn, a ich sytuacja poważnie pogarsza się w przepełnionych,słabo zorganizowanych „hotspotach”, gdzie tysiące kobiet i dziewcząt jest zmuszonych przebywać przez długie okresy czasu bez ochrony.Tymczasem standardy określone w Konwencji Stambulskiej powinny mieć  zastosowanie do wszystkich przypadków gdy kobiety i dziewczęta zostają ofiarami przemocy, bez względu na ich status migrantki lub status prawny. W rozdziale VII Konwencji szczegółowe przepisy rozszerzono o zapisy w sprawie ochrony migrantek, uchodźczyń i kobiet ubiegających się o azyl.

Obejmuje to zapewnienie w przypadkach przemocy ze strony partnera przyznawanie niezależnych zezwoleń na pobyt kobietom, których pobyt jest zależny od ich małżonków (art. 59), uznanie przemocy ze względu na płeć wobec kobiet i dziewcząt we wnioskach o azyl zgodnie z Konwencją z 1951 r. dotyczącą status uchodźców (art. 60) oraz poszanowanie zasady non-refoulement, zgodnie z którą ofiary przemocy wobec kobiet i dziewcząt nie powinny wracać do kraju pochodzenia (art. 61).Zauważamy jednak, że pięć z 31 krajów analizowanych w tym badaniu zgłosiło zastrzeżenia do artykułu 59 dotyczącego statusu pobytu migrantów. Zastrzeżenia te muszą zostać usunięte, aby zagwarantować, że wszystkie kraje w Europie konsekwentnie wzmacniają swoje ustawodawstwo krajowe w celu dostosowania do Konwencji Stambulskiej.

Organizacje praw kobiet w procesie monitorowania GREVIO zauważyły, że ogólnodostępne dla kobiet informacje na temat ich praw są ograniczone, a w niektórych przypadkach prawnie i językowo nieadekwatne. Brakuje również wystarczającego i odpowiedniego szkolenia personelu i/lub wykwalifikowanych mediatorów międzykulturowych i tłumaczy. W kilku krajach imigrantki nie posiadające statusu prawnego napotykają przeszkody w dostępie do usług lub środków ochrony. Na przykład, gdy dostęp do usług jest uzależniony od wniesienia skargi karnej, może to wykluczyć kobiety, które boją się wnieść oskarżenie z obawy przed zatrzymaniem lub deportacją.

W ostatnich latach w kilku krajach nadal wydano nieadekwatnie małą do potrzeb liczbę niezależnych zezwoleń na pobyt. Wiąże się to z dodatkowymi wymogami, które ograniczają możliwości uzyskania niezależnego zezwolenia na pobyt w przypadku przemocy; oraz fakt, że niektóre formy przemocy nie są brane pod uwagę, na przykład bycie ofiarą handlu ludźmi. Niewielka jest również liczba zezwoleń na azyl wydawanych kobietom będącym ofiarami przemocy.

Podobnie jak GREVIO, organizacje praw kobiet zaobserwowały trudności w zapewnieniu procedur azylowych uwzględniających kwestie płci oraz właściwie funkcjonujących obiektów recepcyjnych, które mogłyby zapewnićochronę kobietom i dziewczętom będącymi uchodźczyniami ubiegających się o azyl ze względu na przemoc mężczyzn. Zaalarmowały,że kryteria oceny uchodźczyń i azylantek stają się coraz bardziej rygorystyczne, a badania przesiewowe i rozmowyz imigrantkami przeprowadzane są przez nieprzeszkolony personel. Przemoc, z którą spotykają się kobiety ubiegające się o azyl, w trakcie podróży i w ośrodkach recepcyjnych, jest niedostatecznie zgłaszana i nie jest ścigana.

W działaniach na rzecz Europy wolnej od męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt kluczowe jest, aby ustawodawstwo  i strategie działania były formułowane w sposób uwzględniający kwestie płci i wykorzystywały podejście przekrojowe, które nie tylko odnosi się do pierwotnych przyczyn dyskryminacji na które narażone są kobiety, ale także aktywnie zapobiega ich nawrotom.

Tego rodzaju podejście należy wprowadzać do wszystkich procedur dotyczących kobiet i dziewcząt będących ofiarami przemocy, aby zapewnić, że różne grupy kobiet będących ofiarami przemocy, takie jak kobiety niepełnosprawne i kobiety migrantki, są traktowane w sposób dostosowany do ich potrzeb. Ostatecznie musi to wyeliminować strukturalne i głęboko zakorzenione formy uprzedzeń i dyskryminacji, aby zapewnić wszystkim kobietom i dziewczętom możliwość korzystania ze swojego prawa do życia bez strachu przed przemocą mężczyzn.

4. W oczekiwaniu na prawo UE, które położy kres wszelkim formom przemocy wobec kobiet

W celu uzupełnienia katalogu form przemocy, które Konwencja Stambulska już uznaje i kryminalizuje, oraz zapewnienia, by w nadchodzących latach adekwatnie rozpoznawać pojawiające się i/lub rozwijające się strukturalne formy przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt, EWL proponuje opracowanie kompleksowego podejścia prawnego oraz ramowych strategii działania, które pomogą przerwać przemoc wobec kobiet i dziewcząt we  wszystkich przejawach, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym.

Takie kompleksowe ramy miałyby na celu wzmocnienie unijnych i krajowych działań mających na celu położenie kresu przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz zapewnienie, że wszystkie kobiety w UE są w pełni i jednakowo chronione, niezależnie od tego, gdzie mieszkają i niezależnie od ich szczególnej sytuacji.

Opracowując dyrektywę przeciwko wszelkim formom przemocy wobec kobiet i dziewcząt, UE powinna całościowo zająć się wszelkimi formami przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym szczególnymi formami przemocy, które wykraczają poza ramy określone w Konwencji Stambulskiej. Obejmuje to między innymi uznanie prostytucji oraz przemocy w instytucjach położniczych oraz  przemocy reprodukcyjnej, a także uznanie przestrzeni internetowej jako miejsca ułatwiającego przemoc wobec kobiet i dziewcząt.

W poniższym podrozdziale wyjaśniamy, w jaki sposób te formy przemocy są elementem przemocowego kontinuum, podkreślając szczegółowo, dlaczego tak ważne jest pełne wykorzystanie potencjału Konwencji Stambulskiej i podjęcie kompleksowych działań legislacyjnych w celu rozwiązania wszystkich form przemoc wobec kobiet i dziewcząt.

4.1 Przestrzeń internetowa jako środek ułatwiający przemoc wobec kobiet i dziewcząt 

Jak pokazuje ostatnie badanie EWL #HerNetHerRights, wymiar internetowy wzmacnia i podtrzymuje pełne kontinuum przemocy wobec kobiet i dziewcząt we wszystkich jej zdefiniowanych formach.

Coraz częściej widzimy, w jaki sposób „wymiar cyfrowy” stał się elementem popełniania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. W 2016 r. Rada Europy zachęcała sektor prywatny i firmy medialne do udziału w zwalczaniu przemocy wobec kobiet w związku z art. 17 Konwencji, a kilka europejskich państw członkowskich podjęło kroki w celu ustanowienia przepisów prawnych związanych z wykorzystywaniem seksualnym opartym na obrazach i przemocą seksualną w sieci.Sprawy w Europejskim Trybunale Praw Człowieka pokazują, w jaki sposób narzędzia i platformy cyfrowe są wykorzystywane do stosowania przemocy psychicznej wobec kobiet, często w przypadku przemocy ze strony partnerów intymnych, takich jak sprawy Volodina przeciwko Rosji i Buturuga przeciwko Rumunii.

Podczas gdy większość analizowanych krajów nadal nie uwzględnia podejścia do przestrzeni internetowej jako czynnika ułatwiającego wszelkie formy przemocy wobec kobiet i dziewcząt, kilka z nich, np. Francja, Niemcy, Włochy, Hiszpania i Wielka Brytania, uznało istnienie pewnych form przemocy wobec kobiet i dziewcząt, które mają miejsce w internecie,odnosząc się do wykorzystywania seksualnego opartego na obrazach w przypadkach przemocy ze strony partnera (tzw. „porno zemsty”), nękania na ulicy (tzw. „upskirting”) oraz /lub seksistowskiej mowy nienawiści. W Finlandii do walki z przemocą w Internecie można wykorzystać elementy istniejących przepisów, takich jak przepisy dotyczące stalkingu, molestowania seksualnego i rozpowszechniania informacji naruszających prywatność lub prowadzących do zniesławienia lub kradzieży tożsamości.

W kontekście globalnego konsumpcjonizmu przestrzeń internetowa służy również wzmacnianiu kultury gwałtu, seksualizacji i uprzedmiotowienia kobiet i dziewcząt, w tym propagowaniu treści seksistowskich, zwłaszcza w reklamie i pornografii, które są specyficznymi formami przemocy wobec kobiet i dziewcząt, które należy traktować jako część kontinuum przemocy. Sprzyja to dehumanizacji kobiet, które są nieustannie odtwarzane jako obiekty seksualne i niesie przesłanie, że kobiece ciało i seksualność pozostają w gestii męskiej przyjemności.Wszystkie te czynniki przyczyniają się i wzmacniają podporządkowanie kobiet mężczyznom, poważnie naruszając prawa kobiet i przyczyniając się do zwiększonego ryzyka przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt.

4.2 Prostytucja jako forma przemocy wobec kobiet

Kobiety i dziewczęta zajmujące się prostytucją to jedna z grup kobiet uznanych w Konwencji Stambulskiej za bardziej narażone na przemoc ze względu na krzyżujące się formy dyskryminacji.

Prostytucja jest często wynikiem wielu form dyskryminacji i znalezienia się w sytuacji zagrożenia, takiej jak status migracyjny lub historia traumy lub przemocy.Klasa i ubóstwo są istotnymi czynnikami napędzającymi handel seksem, wykorzystywanymi przez mężczyzn jako „kupujących”, alfonsów i handlarzy ludźmi. Kobiety uprawiające prostytucję są bardziej niż inne narażone na wiele form przemocy, w tym przemoc fizyczną, werbalną, seksualną i psychiczną.

Powtarzanie aktów seksualnych bez fizycznego pożądania, ale zamiast tego doświadczanych w wyniku potrzeb finansowych, nierówności i/lub wykorzystywania słabości, samo w sobie stanowi formę przemocy seksualnej.Zaangażowanie w prostytucję prowadzi do trwałych szkód fizycznych i psychicznych wynikających z przemocy, dehumanizacji i uprzedmiotowienia.

W związku z powyższym EWL opowiada się za przyjęciem „Modelu równości” w odniesieniu do zjawiska prostytucji postrzeganego jako formy przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt, przemocy seksualnej i wyzysku. „Model równości” opiera się na przyjęciu praw i polityk oraz uruchomieniu zasobów, które gwarantowałyby dekryminalizację wszystkich osób bezpośrednio dotkniętych prostytucją, opracowanie realnych alternatyw i programów wyjścia dla osób uprawiających prostytucję, kryminalizację wszelkich form przymusowej kontroli i wyzysku, w tym stręczycielstwo i handel ludźmi oraz wprowadzenie zakazu kupowania aktu seksualnego. Kilka organizacji członkowskich EWL współpracujących z GREVIO w procesie monitorowania realizacji Konwencji wzywa do przyjęcia tego modelu i rozważenia prostytucji jako formy przemocy seksualnej.

Model ten został przyjęty w Szwecji, Francji, Republice Irlandii i Irlandii Północnej, a inne kraje europejskie aktywnie rewidują swoje prawa i polityki w tej kwestii.Na przykład Francja przyjęła w kwietniu 2016 r. ustawę, która przewiduje dekryminalizację i wspieranie osób uprawiających prostytucję, kryminalizację wszelkich form stręczycielstwa, a także kupowania seksu. Dodatkowo Model obejmuje wprowadzenie programów edukacyjnych na temat równości.

Irlandzka ustawa o przestępstwach seksualnych, przyjęta w 2017 r. podczas przygotowań do ratyfikacji Konwencji Stambulskiej, po raz pierwszy zdefiniowała pojęcie „zgody do podjęcia czynności o charakterze seksualnym” i doprowadziła do wprowadzenia go do ustawodawstwa. Dzięki pracy rzeczniczej organizacji kobiecych, zorganizowanej częściowo przez koalicję Wyłącz Czerwone Światło, nowe ustawodawstwo zajmuje się pornografią dziecięcą, kazirodztwem, uwodzeniem seksualnym dzieci i usuwa z irlandzkiego prawa przepisy skierowane przeciwko osobom dotkniętym prostytucją, wprowadzając jednocześnie kryminalizację zakupu czynności seksualnych.

Pornografię należy również uznać za element systemu prostytucji, a tym samym za część kontinuum męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Pornografia jest podobna do tradycyjnych form prostytucji i jest z nimi ściśle powiązana, przy czym znaczna część pornografii, w tym pewne formy przemocy wobec kobiet i dziewcząt, ofiar handlu ludźmi i osób dotkniętych prostytucją, są również wprzęgnięte i wykorzystywane w pornografii.Rola konsumenta lub „kupującego” jest również podobna, ale postrzegana jako jeden krok dalej od przemocy, biorąc pod uwagę ich status obserwatora. Jednak ich odpowiedzialność za napędzanie utrwalania tej przemocy powinna być podobnie rozliczana. Dodatkowa rola witryn hostingowych sprawia, że ​​regulacje dotyczące internetu są jeszcze bardziej kluczowe w walce z tą formą prostytucji online.

W związku z tym, aby położyć kres prostytucji i wykorzystywaniu seksualnemu, „Model równości” musi zostać przyjęty zarówno na szczeblu krajowym, jak i na szczeblu UE, poprzez włączenie go do kompleksowych ram prawnych i polityk w celu przerwania kontinuum przemocy wobec kobiet i dziewcząt.

4.3 Przemoc instytucjonalna, w tym przemoc związana z położnictwem i zdrowiem reprodukcyjnym

Przemoc wobec kobiet i dziewcząt w odniesieniu do ich zdrowia reprodukcyjnego i praw reprodukcyjnych powinna być uważana za przemoc, z konkretnym naciskiem na przemoc związaną z położnictwem i praktykami macierzyństwa zastępczego (surogacji).

Jak stwierdzono w raporcie „cieniu” NGO dla GREVIO, wydanym przez portugalskie organizacje praw kobiet w 2017 r., potrzebne są polityki, aby zwrócić większą uwagę „na walkę z przemocą wobec kobiet w odniesieniu do ich życia reprodukcyjnego. Przemoc związana z położnictwem jest definiowana jako zawłaszczanie ciała i procesów rozrodczych kobiet przez personel medyczny, co wyraża się jako odhumanizowane leczenie, nadużywanie leków i przekształcanie naturalnych procesów w patologiczne, niosące za sobą utratę autonomii i zdolności swobodnego decydowania o swoim ciele i seksualności, negatywnie wpływając na jakość życia kobiet”.

Wiele organizacji kobiecych w całej Europie, w tym Czeskie Lobby Kobiet, alarmuje o wysokim rozpowszechnieniu tego rodzaju przemocy wobec kobiet podczas zapewniania opieki porodowej.„Prawdopodobnie do 25 000 kobiet rocznie w Republice Czeskiej doświadcza cięcia krocza, które nie ma uzasadnienia medycznego. Kobietom często podaje się leki i poddaje innym interwencjom bez ich świadomej i dobrowolnej zgody.Oddzielanie dzieci od matek po porodzie jest nadal normą w wielu szpitalach położniczych. Dane dotyczące jakości świadczonej opieki nie są publicznie dostępne.Położnym środowiskowym odmawia się kompetencji do indywidualnej pracy z kobietami.W Republice Czeskiej nie ma ośrodków w których można byłoby korzystać z usług położnych”.

Nadal w całej Europie brak harmonizacji przepisów odnoszących się do praktyk macierzyństwa zastępczego, począwszy od całkowitego braku regulacji, umożliwienia tak zwanego „altruistycznego” macierzyństwa zastępczego, po regulację wszystkich rodzajów surogacji. Rezolucja Parlamentu Europejskiego 2010/2209(INI) definiuje macierzyństwo zastępcze jako wykorzystywanie kobiecego ciała i narządów rozrodczych. Komercyjne macierzyństwo zastępcze wpisując się w system zysku i wyzysku w szczególności zagraża życiu i zdrowiu kobiet gdyż wykorzystuje problemy kobiet, takie jak ubóstwo, jako przyczynę zmuszającą je do zajścia w ciążę. Matki zastępcze często są pozbawiane prawa do aborcji mimo, że  przechodzą przez wszystkie zagrożenia związane z ciążą. Wraz z koniecznością oddania dziecka zastępcze matki przeżywają stratę, z której wielu nigdy się nie podnosi. Pandemia COVID-19 dodatkowo spotęgowała zagrożenia nierozerwalnie związane z systemem macierzyństwa zastępczego. Aby dostatecznie i pilnie zareagować na  przypadki męskiej przemocy wobec kobiet oraz wykorzystywania ich ciał i praw reprodukcyjnych, potrzebne są kompleksowe ramy obejmujące prawo i polityki zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, aby w ten sposób adekwatnie odnieść się do przemocy, która rozciąga się także na zdrowie i prawa reprodukcyjne.

W związku z tym, bazując na liście konkretnych form przemocy wymienionych w Konwencji Stambulskiej, konieczne jest, aby przemoc wobec kobiet i dziewcząt, zarówno w internecie, jak i poza nią, prostytucja i przemoc instytucjonalna, w tym przemoc związana z położnictwem i przemoc reprodukcyjna, były uznawane za część kontinuum przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt. Zapisy Konwencji w ramach jej czterech filarów muszą zostać rozszerzone na te formy przemocy.Co więcej, tymi trwającymi i rozwijającymi się formami przemocy należy kompleksowo zająć się za pomocą skoordynowanych środków legislacyjnych i politycznych, takich jak ogólnounijna strategia i krajowe plany działania, które są zgodne ze standardami Konwencji.

5. Zalecenia EWL torujące drogę ku Europie wolnej od męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt

Wzywamy do ratyfikacji i pełnego wdrożenia Konwencji Stambulskiej, a także do przyjęcia kompleksowych ram prawnych UE dotyczących zapobiegania i zwalczania wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w tym wykorzystywania seksualnego i przemocy w internecie, ochrony i wspierania ofiar, ścigania sprawców, oraz zajęcie się wszystkimi kwestiami strukturalnymi, które napędzają tę przemoc.

Odpowiedzialność za nadzorowanie przystąpienia/ratyfikowania i wdrażania Konwencji Stambulskiej spoczywa przede wszystkim na instytucjach UE i jej państwach członkowskich,które są zobowiązane do  przeciwdziałania przemocy mężczyzn wobec kobiet i promowania społeczeństwa pokoju i bezpieczeństwa dla wszystkich kobiet i dziewcząt. Poniżej przedstawiamy nasze zalecenia.

Uznajemy kluczową rolę, jaką organizacje zajmujące się prawami kobiet, pracownicy naukowi, edukatorzy i działacze odgrywają w zapewnianiu, że głosy i doświadczenia kobiet są uwzględniane w fazie projektowania, wdrażania i monitorowania kluczowych cykli rozwoju polityk i prawodawstwa.W związku z tym, chociaż poniższe zalecenia odnośnie polityk są skierowane przede wszystkim do UE, jej państw członkowskich, a także państw będących stronami Konwencji Stambulskiej w całej Europie, odpowiednie organy, rzecznicy społeczeństwa obywatelskiego, edukatorzy i działacze są zachęcani do korzystania z tych rekomendacji we własnym rzecznictwie.

5.1 Zalecenia dla Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej

• Komisja Europejska i Rada UE powinny kontynuować starania, aby UE przystąpiła do Konwencji Stambulskiej w najbardziej efektywnym zakresie swoich kompetencji.
• Ponadto UE powinna przyjąć kompleksową ogólnounijną strategię, plan działania i przepisy dotyczące zapobiegania i zwalczania wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt w Europie. Ten plan musi:

• • Uznać potrzebę zwalczania wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt jako przestępstwa o wymiarze transgranicznym (europrzestępstwa) wymienionego w art. 83 ust. 1 TFUE (Traktat o funkcjonowaniu UE).
  • Opracować ocenę istniejących i brakujących ram prawnych, które zapewnią wszystkim kobietom w Europie ochronę przed wszelkimi formami przemocy, w tym wykorzystywaniem seksualnym i przemocą w internecie, które bedą zgodne z odpowiednimi normami międzynarodowymi.
  • Przeprowadzić przegląd istniejących przepisów dotyczących praw kobiet i dziewcząt chroniących je przed przemocą, na przykład Dyrektywy praw ofiar 2012/29/UE, Dyrektywy w sprawie równego traktowania (wersja uzupełniona) 2006/54/WE oraz polityki migracyjnej UE odnośnie zgodności ze standardami Konwencji Stambulskiej i innymi standardami międzynarodowymi, takimi jak Konwencja nr 190 MOP z 2019 r. o eliminowaniu przemocy i molestowania w miejscu pracy.
  • Przyjąć dyrektywę w sprawie wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt, wprowadzającą wspólne przepisy w celu wzmocnienia zapobiegania tym przestępstwom i ochrony ich ofiar, która uwzględni kwestie stereotypowego podejścia do społeczno-kulturowych ról kobiet i mężczyzn oraz należycie uwzględni postanowienia CEDAW i innych międzynarodowych konwencji i instrumentów praw kobiet i dziewcząt. Dyrektywa powinna:

• • Zająć się wszystkimi formami przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w sferze zawodowej i publicznej, a także w internecie.
  • Rozszerzyć katalog form przemocy określonych w Konwencji Stambulskiej i uwzględnić, zgodnie z art. 83 ust. 1 TFUE, prawną definicję wykorzystywania seksualnego oraz dostosować je do istniejących odpowiednich dyrektyw. Obejmuje to: Dyrektywę 2006/54/WE w sprawie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz definicję molestowania i molestowania seksualnego jako formy przemocy wobec kobiet; Dyrektywa 2011/36/UE w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar; Dyrektywa 2011/93/UE w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej; oraz Dyrektywa 2012/29/UE w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw ustanawiającej normy minimalnej.
  • Uwzględnić, zgodnie z art. 33-40 Konwencji Stambulskiej, minimalne definicje przemocy psychicznej, prześladowania, przemocy fizycznej, przemocy seksualnej, w tym gwałtu, przymusowego małżeństwa, okaleczania żeńskich narządów płciowych, przymusowej aborcji i przymusowej sterylizacji oraz molestowania seksualnego.
  • Uznać przestrzeń internetową za środek ułatwiający przemoc wobec kobiet i dziewcząt oraz kryminalizować akty przemocy popełniane w przestrzeni internetowej, takie jak wykorzystywanie seksualne oparte na obrazach, seksistowska mowa nienawiści i doxing (nękane, upokarzane, a także szantażowane pod groźbą publikacji w internecie pozyskanych informacji).
  • Uwzględnić wspólne standardy gromadzenia danych na temat przemocy wobec kobiet i dziewcząt, aby zapewnić spójny system z jednoznacznie rozumianymi definicjami, takimi jak kobietobójstwo.
  • Wypracować zgodnie z zapisami Dyrektywy 2012/29/UE wspólne, minimalne normy dotyczących praw, wsparcia i ochrony ofiar; a przynajmniej uzupełnić postanowienia Konwencji Stambulskiej dotyczące ochrony, wczesnej identyfikacji ofiar, dostępu do wymiaru sprawiedliwości, odszkodowań i zadośćuczynienia.
  • Zapewnić ochronę praw kobiet i dziewcząt migrantek, w szczególności przy przyznawaniu statusu autonomicznego pobytu (niezależnie od decyzji w sprawie pobytu przemocowego partnera). Przepisy powinny zapewniać uwzględnianie wniosków azylowych w przypadkach, w których przyczyną ubiegania się o azyl są problemy związane ze stereotypami płci, uwzględniać w procedurach przyjmowania migrantek problem stereotypów związanych z tradycyjnymi rolami kobiet i mężczyzn oraz stosowanie zasady non-refoulement do ofiar przemocy wobec kobiet i dziewcząt.
  • Wezwać państwa członkowskie UE do ścisłej współpracy z kobiecymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego, w tym wyspecjalizowanymi organizacjami pracującymi z ofiarami przemocy wobec kobiet i dziewcząt, w szczególności w zakresie kampanii uświadamiających, programów badawczych i edukacyjnych, szkoleń oraz monitorowania i oceny środków zapobiegawczych.

• • Powołać  koordynatora UE ds. zakończenia przemocy wobec kobiet i dziewcząt. Koordynator UE powinien mieć silny mandat polityczny, dysponować wystarczającymi zasobami i odpowiedzialnością, aby koordynować wdrażanie Konwencji Stambulskiej, planu działania UE w sprawie przemocy mężczyzn wobec kobiet i dziewcząt oraz dyrektywy w sprawie przemocy wobec kobiet i dziewcząt.
  • Zapewnić dalszy mandat  samodzielnemu, zatrudnionemu na pełny etat Koordynatorowi ds. Zwalczania Handlu Ludźmi w celu  wdrożenia Dyrektywy w sprawie zwalczania handlu ludźmi i przedłużenia mandatu Koordynatora po wprowadzeniu przepisów dotyczących wykorzystywania seksualnego, aby nadzorować wdrażanie wszystkich pozostałych aspektów Dyrektywy wiązanych ze zwalczaniem handlu ludźmi i seksualnym wykorzystywaniem kobiet i dzieci zgodnie z art. 83 ust. 1 TFUE.
  • Wzmocnić możliwości finansowe kobiecych organizacji społeczeństwa obywatelskiego i wesprzeć tworzenie sojuszy/koalicji między siłami postępowymi w sektorze społeczeństwa obywatelskiego, a także w środowisku akademickim, mediach, partiach politycznych i samorządach lokalnych.
  • Monitorować wdrażania Dyrektywy w sprawie praw ofiar 2012/29/UE i wspieranie zmian legislacyjnych dotyczących przemocy wobec kobiet i dziewcząt z perspektywy płci zgodnie z Konwencją Stambulską.
  • Wzmocnić ogólnounijne kampanie uświadamiające w celu położenia kresu przemocy wobec kobiet i dziewcząt w porozumieniu i we współpracy z organizacjami praw kobiet.
  • Przydzielić fundusze UE na rozwój feministycznych badań nad przemocą wobec kobiet, z uwzględnieniem problemu wykorzystywania seksualnego i pornografii oraz ich wpływem na kobiety i dziewczęta, mężczyzn i chłopców.
  • KE i Rada UE powinny przydzielić trwałe finansowanie na rzecz promocji praw kobiet, eliminacji dyskryminacji kobiet, w tym przemocy ze strony mężczyzn, oraz pracę organizacji kobiecych, w tym poprzez realizację programu „Obywatele, równość, prawa i wartości” będącego elementem Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) 2021-2027 i jego Programu Daphne.
  • KE i Rada UE powinny dopilnować, aby problematyka płci znalazła się we wszystkich politykach UE, w tym w polityce cyfrowej, takiej jak Ustawa o Usługach Cyfrowych (Digital Services Act), i zapewnienie jej zgodności z unijnymi ramami dotyczącymi przestępstw tak by rozliczać platformy internetowe z wszelkich nielegalnych treści i działań.
  • Wszystkie programy w ramach WRF 2021-2027 i Next Generation EU powinny brać pod uwagę i uwzględniać doświadczenia kobiet i dziewcząt poprzez wykorzystanie narzędzi oceny wpływu programów na wzmacnianie równości kobiet i budżetowania pod kątem płci oraz poprzez regularne konsultacje z wyspecjalizowanymi organizacjami kobiecymi.
  • W odniesieniu do przemocy wobec kobiet i dziewcząt przestrzeganie praw człowieka i bezpieczeństwo ofiar powinny znaleźć się w centrum wszystkich działań, na wszystkich etapach i na wszystkich poziomach ich realizacji.

5.2 Zalecenia dla krajów europejskich, w tym państw członkowskich UE

• • • Wszystkie kraje europejskie i państwa członkowskie UE powinny ratyfikować i wdrożyć w całości bez żadnych zastrzeżeń Konwencję Stambulską, zajmującą się przemocą wobec kobiet i dziewcząt jako zjawiskiem związanym ze stereotypowym pojmowaniem płci.
    • Te kraje europejskie, które ratyfikowały Konwencję Stambulską z zastrzeżeniami, powinny dążyć do ich usunięcia, aby zapewnić wdrożenie całości Konwencji.

Kompleksowe polityki mające na celu położenie kresu wszelkim formom przemocy wobec kobiet. Zaleca się:

• Tworzenie krajowych planów działania i strategii wdrażania Konwencji Stambulskiej, które zajmą się zwiększonymi nierównościami spowodowanymi przez COVID-19. W ramach tych działań należy przydzielać  odpowiednie zasoby finansowe/ludzkie oraz przyjąć  podejście uwzględniające kwestie równości płci, zapewniając, że prawa, bezpieczeństwo i potrzeby osoby, która ocalała z przemocy są najważniejsze.
• Uznanie kobiecych organizacji społeczeństwa obywatelskiego za równorzędnych partnerów w opracowywaniu i wdrażaniu polityk oraz włączanie ekspertów kobiecych organizacji społeczeństwa obywatelskiego w prace organów/komitetów rządowych zajmujących się zwalczaniem przemocy wobec kobiet i dziewcząt.
• Uznanie usług specjalistycznych dla kobiet za niezbędne w celu zapewnienia ciągłości ich działania przy jednoczesnym usuwaniu barier w dostępie do nich. Należy zapewnić pilne finansowanie takich usług, biorąc pod uwagę wzrost zjawiska przemocy podczas i po kryzysie COVID-19.
• Ujęcie wszystkich form przemocy wobec kobiet skatalogowanych w Konwencji w kodeksach karnych.
• Wszystkie prawa i polityki wdrażające Konwencję Stambulską powinny opierać się na zasadach niedyskryminacji i zawierać pozytywne środki, aby zapewnić kobietom, które doświadczają krzyżujących się form dyskryminacji, stały dostęp do usług ochrony i wymiaru sprawiedliwości.
• Należy stworzyć system regularnego gromadzenia danych, przeprowadzanie ankiet dotyczących wszelkich form przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz prowadzenia i ułatwianie badań jakościowych i krytycznej analizy feministycznej wszystkich systemów wymiaru sprawiedliwości we współpracy z kobiecymi organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i środowiskiem akademickim.Ochrona
  • Należy podjąć niezbędne skoordynowane środki w celu ochrony wszystkich kobiet i świadków wszelkich form przemocy na wszystkich etapach śledztwa i postępowania sądowego.
  • Należy przeprowadzić ocenę ryzyka, aby uwzględnić konkretne słabe punkty, które stanowią zagrożenia dla kobiet i dziewcząt.
  • Należy zapewnić kobietom dostęp do wymiaru sprawiedliwości wolny od jakichkolwiek opłat  w sprawach związanych z wszelkimi formami męskiej przemocy wobec kobiet i dziewcząt oraz  bezpłatną pomoc prawną podczas składania skargi i w trakcie postępowania sądowego prowadzoną w języku zrozumiałym dla skarżących.
  • Należy upewnić się że mediacja i podejście do przemocy wobec kobiet i dziewcząt jako do konfliktu rodzinnego jest zakazane.
  • Należy zapewnić mocą prawa, że ​​przemoc wobec kobiet i dziewcząt jest brana pod uwagę przy ustalaniu opieki i odwiedzin, a obowiązkowa wspólna opieka i/lub prawo do odwiedzin w przypadku przemocy lub podejrzenia o przemoc są zakazane.